Sahâbe arasında efdaliyet konusu ve efdaliyetin hadis kaynaklarına yansıması

Abstract

Sahâbe arasında efdaliyet konusu hadis ilmi ve literatüründe önemli bir yere sahiptir. Gerek Kur'ân-ı Kerîm'de ve gerekse Hz. Peygamber'in hadislerinde konu üzerinde durulmuş ve sahâbenin fazîlet itibariyle aynı konumda bulunmadığı belirtilmiştir. Kur'ân ve hadislerin işaretine uygun olarak sahâbe, tâbiîn ve daha sonraki nesiller de sahâbenin fert ve gruplarının fazîlet itibariyle aynı konumda bulunmadığını kabul etmiş ve buna uygun olarak fazîlet sıralamaları yapmışlardır. Hadis metin kaynaklarında sahâbenin efdaliyeti ile ilgili çok sayıda rivâyet bulunmaktadır. Ayrıca ricâl kaynaklarında, hadis usûlü kitaplarında ve Fezâilü's-sahâbe ile Kitâbü's-Sünne türü kitaplarda da efdaliyet konusu yer almıştır. Bu kaynakların bir kısmında konu özel başlıklar altında ele alınırken, bir kısmında ise başka bilgiler arasında başlıksız olarak geçmektedir. Sahâbe arasındaki efdaliyet konusu ile ilgili pek çok görüş ortaya çıkmıştır. Özellikle Selef-i sâlihîn ve Ehl-i sünnet'ten ayrı düşen Hâricîler, Şîa, Mürcie ve Mu'tezile gibi fırkalar bu konuda kendilerine has görüşler dile getirmişlerdir. Ancak konu ile ilgili görüşler arasında en muteber kabul edileni Hulefâ-i râşidîn'i hilâfet sırasına göre tanzîm eden Ehl-i sünnet'in görüşüdür.

The issue of priority among companions has an important place in the ilm al-hadith and literatüre. Both in Qur'an and hadithes of Prophet focused on the subject and indicated that companions are not in the same position in terms of virtue. In accordance with the mark of Qur'an and hadithes, companions, followers and the next generations have agreed companions are not in the same position in terms of virtue and ordered virtue grade. In the sources of hadith matn there are many narrations related priority of companions. Also in the sources of rijal, books of usûl al-hadith, books of fadail al-sahabe and Kitab as-sunan, this topic has been included. In some of these sources while the topic is covered in special titles, in some sources passed without title among other datas. Many opinions have emerged about The issue of priority among companions. Especially Kharijis, Shia, Murjia, Mutazila etc. that fell apart from salaf al-salihin and ahl al-sunna, have their own opinions on this issue. However most reputable one among the opinions related the issue is the opinion of ahl al-sunna that arranged Khulafa Rashidin according to the order of caliphate.