Ebû Hanîfe ve el-Fıkhu`l-Ekber risâlesi

Abstract

Bu çalışma, İmâm Ebû Hanîfe Nûman b. Sâbit'e atfedilen el-Fıkhu'l-ekber adlı risâlenin aidiyetine dair tartışmaları ele almaktadır. Hicrî sekizinci yüzyıldan sonraki dönemde İslâm Coğrafyası'nda yaygınlaşan bu eserin müellifine olan nispeti ile muhtevasına yönelik eleştiriler yapılmış, bunun neticesinde bu risâlenin günümüzdeki şekliyle Ebû Hanîfe'ye ait olamayacağına dair bir kanaat oluşmuştur. Risâlenin içeriğine yöneltilen eleştiriler dikkate alınarak bu eserin Ebû Hanîfe'ye olan nispeti, muhtevasının sonradan değiştirilip değiştirilmediği, risâlede geçen konuların ne ölçüde onun görüşlerini yansıttığı gibi temel konulara değinilmiştir. Bu doğrultuda yazma eserler ve ilk dönem kaynaklar incelenerek eserin müellifine olan aidiyetinin doğru olup olmadığı ortaya konulmaya çalışılmış, diğer yandan el-Fıkhu'l-ekber'in muhtevası ile Ebû Hanîfe'nin akaide dair görüşlerinin karşılaştırılması yapılarak bu risâledeki bilgilerle inanç konularındaki görüşleri arasında var olan benzerlik ve farklılıklar tespit edilmiştir. Ayrıca Ebû Hanîfe'ye el-Fıkhu'l-ekber adıyla iki farklı eser nispet edilmektedir. Bu iki ayrı risâle içerisinde hangisinin ona ait olduğunun araştırılması ise çalışmanın ana konularından birisini oluşturmuştur. Böylece erken döneme ait eserlerde el-Fıkhu'l-ekber ismi geçtiğinde hangisinin esas alınması gerektiği konusu netleştirilmeye çalışılmıştır. Ebû Hanîfe'nin diğer akaid risâlelerine yönelik eleştirilere de değinilerek bunlardan hangisinin aidiyetinin daha kuvvetli olduğuna dair oluşan kanaatler zikredilmiştir.

This study debates discussions about the al-Fiqh al-Akbar attributed to Imam Abu Hanifa Nûman b. Sâbit. In the period after the eighth century of hijri. Criticisims have been made about relation with author and content of this work which has become widespread in Islamic Geography, in consequence of this there is a consensus that this risala can not belong to Abu Hanifa as it is today. Considering criticisims directed to content of risala, it is mentioned basic topics such as relative this work to Abu Hanifa and whether the content is changed or not afterwards and how reflects of his views. In this direction by viewing manuscripts and first period sources it has been tried to reveal whether the belonging of the work to author is correct or not, on the other hand by comparing content of al-Fiqh al-Akbar with the views of Abu Hanifa about akaid, it was identified similarities and differences between informations in this risala and views of belief. In addition two different works are referred Abu Hanifa in the name al-Fiqh al-Akbar. Investigation which one belongs to him in these risalas has constituted one of the main topics of study. Thus, when al-Fiqh al-Akbar's name mentions in early works, it has been tried to clarify which should be taken as basis. By referring to Abu Hanifa's criticisms to other risalas it has been refered to opinions which one of their belongings are strong.