Ali Dede Bosnevî, hayatı, eserleri ve Fezâilü`l-Cihâd`ı

Abstract

Bu tezde Ali Dede Bosnevî'nin (ö.1598) hayatı, ilmî, tasavvufî ve edebî şahsiyetiele alınarak Arapça ve Türkçe eserleri tanıtılmıştır. Ali Dede Bosnevî 16. yüzyılmüelliflerindendir. Kanunî Sultan Süleyman'ın Macaristan'daki türbesinin türbedârlığınıyapmıştır. Aynı zamanda türbe yanında inşâ edilmiş olan Halvetî dergâhının şeyhidir. Bundandolayı Türbe Şeyhi olarak meşhur olmuştur. 11'i Arapça ve 15'i Türkçe olmak üzere toplam26 eser kaleme almıştır. Eserlerinde yüksek bir edebî dil kullanmak yerine sâde, anlaşılır veeğitici bir dil kullanmayı tercih etmiştir. Boşnak olmasına rağmen Türkçe'ye son derece hâkimolduğu eserlerinden anlaşılmaktadır.Ali Dede Bosnevî'nin Türkçe eserlerinden biri olan Fezâilü'l-Cihâd bir kırk hadisderlemesidir. Eser 40 hadis, 40 hikâye ve 10 babdan oluşmaktadır. Eserin ulaşılan beşnüshasından dördü karşılaştırmaya tâbi tutulmuştur. Akabinde çeşitli yönleriyle incelenmiş vemetin tedkiki yapılarak ilim dünyasına tanıtılmıştır.Anahtar Kelimeler: Ali Dede Bosnevî, Fezâilü'l-Cihâd, Kırk hadis

AbstractIn this study, the life, scholarship, sophistic, literary personality of Ali Dede Bosnevî have been introduced (D.1598) via taking his Arabic and Turkish written works in hand. Ali Dede Bosnevî was one of the 16th century's authors. He was tomb keeper of Magnificent Suleiman in Hungary. At the same time, he was sheik of the Halvate dervish convent that was built next to the tomb of Magnificent Suleiman. Hence, he became famous as the Mausoleum sheik of the tomb. He wrote in Arabic 11 books and in Turkish 15 books, they are totally 26 books. He preferred to use simple, understandable and an instructive language in his works instead of using a high literary language. He has a good understanding of Turkish language that is understandable from his pieces even he is Bosnian. Fezâilül-Jihâd is one of Ali Dede Bosnevi's Turkish piece that is a forty hadith compilation. The book consists 40 hadiths, 40 stories and 10 chapters. Four of five transcripts of his pieces were compared. Subsequently, it was examined in various aspects and the text was investigated then it was introduced to scholarship world. Key Words: Ali Dede Bosnevî, Fezâilü'l-Cihâd, Forty hadiths