Osmanlı`da ticari hayat: Takvim-i Ticaret Gazetesi (1866-67)

Abstract

18. yüzyıldan Tanzimat'a kadar gelinen süreçte Osmanlı Devleti, Batı'nın teknik ve askeri üstünlüğünü kabul etmiş, bir takım malî ve kurumsal reformlarla sorunlarına çözüm aramıştır. 19. yüzyılda devlet, bu mali ve kurumsal değişiklikleri halka aktarmak ve ideolojisini halka benimsetmek için gazeteyi kullanmıştır. Çoğu Osmanlı düşünürü ve bürokratı da reform önerilerini aktarmak ve kamuoyu oluşturmak için gazeteyi araç olarak kullanmıştır. Bu çalışma, Hasan Fehmi Paşa tarafından çıkarılan Takvim-i Ticaret gazetesi (1866-1867) ışığında Osmanlı'nın ticari hayatını, sanayisini, terakki gayretlerini, borsa faaliyetlerini ve ziraat önlemlerini incelemektedir. Çalışmada Takvim-i Ticaret gazetesinin Türkçe nüshaları incelenmiş olup, gazetedeki yazılar şu üç başlıkta değerlendirilmiştir; kalkınma, ticaret ve ziraat.Takvim-i Ticaret gazetesinin odaklandığı ana konu ticaretin terakkisi olmuştur. Gazete, şirketleşmenin ve girişimciliğin önemini vurgulamış, halkın kanaatkâr tavrını eleştirmiştir. Ticarette terakkinin gerçekleşmesi için kalkınma reçeteleri de sunulmuştur. Hasan Fehmi Paşa'nın hazırladığı raporlar ve Takvim-i Ticaret gazetesinin yoğun olarak işlediği konular göz önüne alındığında şirketleşmenin, ticaret yollarının düzenlenmesinin ve ziraî teşviklerin, Osmanlı ticaret ve sanayisi için ne kadar önemli olduğu dikkat çekecektir. Halkın bu konuda eğitilmesi ve ilmin yayılması gerektiği de vurgulanmıştır.1854 Kırım Savaşı'nın ardından yapılan dış borçlanmalar ile birlikte yabancı sermaye, Osmanlı ekonomisinde nüfuzunu artırmıştır. Yabancı sermaye, Osmanlı'da ulaştırma, imar ve bayındırlık faaliyetlerini artırmış, ticaretin gelişmesi için ticaret yollarının düzenlenmesi ve ziraatın geliştirilmesi üzerine teşvik ve önerilerde bulunmuştur. Yabancı yatırımların demiryolu ve telgraf hatları ile aldığı siyasi ve iktisadi imtiyazlar, Osmanlı'daki finansal faaliyetleri daha da artırmıştır. Bu açıdan ticari işlemler ve borsa faaliyetleri haftalık olarak özetlenmiştir. Uluslararası ticareti ve borsayı etkileyen dönemin siyasi ve ticari olayları, gazete haberleri etrafında değerlendirilmiştir.

In the period from the 18th century to the Tanzimat, the Ottoman Empire acknowledged technical and military superiority of the West and sought solutions to this inequality with some financial and institutional reforms. In the 19th century, the state used newspapers as a intermediary to announce these financial and institutional changes in the hopes that these changes and the ideology behind them will be approved by the public. This study examines the commercial life, industry, development attempts, stock market activities and agricultural measures of the Ottoman Empire in the light of the newspaper: Takvim-i Ticaret issued by Hasan Fehmi Pasha. Turkish editions of Takvim-i Ticaret was evaluated under three titles in this study; development, trade and agriculture.The main focus of the Takvim-i Ticaret was the development of trade. The newspaper emphasized the importance of corporatization and entrepreneurship. Considering the reports prepared by Hasan Fehmi Pasha and the topics that were intensively examined in the Takvim-i Ticaret newspaper; corporatization, regulating trade routes and agricultural incentives will stand out for their importance for Ottoman trade and industry.With the external borrowing that took place after the 1854 Crimean War, foreign capital increased its influence in the Ottoman Empire. Foreign capital enhanced the transportation, construction and public works activities in the Ottoman Empire and made incentives and suggestions on the development of trade routes and the development of agriculture for the development of trade. The political and economic privileges of foreign investments through rail and telegraph lines have accelerated the financial activities of the Ottoman Empire. Thus, commercial transactions and stock market activities are summarized weekly in the newspaper. The political and commercial events of the period affecting international trade and the stock exchange were evaluated within newspaper reports.