Aziz Mahmud Hüdâî`nin tecelliyât adlı eseri üzerine Nablusî`nin şerhi (Tahkik ve değerlendirme)

Abstract

Bu çalışma, AbdülganîNablusî tarafından kaleme alınan Lemeâtu'l-berkı'n-necdî Şerhu Tecelliyâti Mahmud Efendî el-Üsküdârî adlı eserin yazma nüshasının inceleme ve edisyonunu ele almaktadır. Müellif bu eserde tasavvufun hallerini açıklamaktadır. Çalışma, yazma sahibi Şeyh Aziz Mahmud Hüdâî'nin şahit olduğu ilahî tecellîlerin şerhi üzerinde yoğunlaşmaktadır. Müellif, Allah yoluna sülûk ettiğinden beri mahzar olduğu bu tecellîleri başından sonuna kadar, kaderdeki vuku sıralamalarına göre tarihleyerek zikreder.Eser, Yüce Allah'a hamd, tüm yaratılmışların önderi Efendimiz Hz. Muhammed'e, onunâline, ashabına, ve onları güzellikle takip edenlere salat ve selam takdimiyle başlar.Müellif bu girişin ardından neseb-i şerifini ve Nakşibendî tarikatına intisabını anlatır. Bu bağlamda seleflerini ve dedelerini zikreder. Sonra bu yazmanın kendisine nasıl ve ne zaman ulaştığını, yazarını ve onun makamını anlatır. Bu kitapta geçenlerin onun yaşadığı bütün tecelliler olmadığını, çünkü ona ihsan edilenİslam, iman ve ihsan nurlarını bir sayıyla sınırlamanın mümkün olmadığını hatırlatır. Bu eseri telif etmesinin en önemli sebeplerinden birinin,Hak yoluna adım atan müritlerin vasıl ilallaholanariflerin yollarında diri ve faal olmalarını temin, bir diğerinin Allah'ın nimetlerini anarak sonradan gelenlerinHazretin makamını tanımalarına veseli olmak, böylelikle nesep veya tabi olma yoluyla kendisine mensup olanlara saygı gösterilerek büyük faydalara ulaşılmasınısağlamak olduğunu söyler.Sadece nur sahiplerinin vakıf oldukları sırlar ve gizemler vardır. Nablusî günler ve ayların faziletleri ve hikmetleri hakkında ilginç bilgiler verir. Bir şeyhe tabi olmanın faziletini anlatırken, `Her insanın biat ettiği ve ahitleştiği bir şeyhi olmalıdır` der. Sonra kalpten, onun sırlarından, insanlar hakkında hüsnü zan sahibi olmaktan, kelime-i tevhid getirenleri kafir ilan ederek onlara düşmanlık beslemekten sakınmaktan bahseder. İman ehli olanlar, dünya dolusu günahla gelseler, Allah'a şirk koşmadıkları sürece O'nun dostları olduklarını ve Allah'ın kendilerini bağışlayacağını söyler. `Dostluğu sabit olan ile savaş batıldır. Yüce Allah'ın saldırganlığını size göstermediği kimseyi düşman edinmeyesiniz` der. Müellif hayattan,ölümden, gayb-ı ilahî ile şehadet âlemini birbirinden ayıran Berzah âleminden bahseder. Cenneti, türlerini ve cennet ehlinin sıfatlarını anlatır. Sonra mübeşşirattan bahseder ki5bunlardan biri sadık rüyadır. Yine vahdet makamından yani çokluğun (kesret) yok olmasının ardından Hakk'ın vahdetinden bahseder. Zahirî kemal ehli ve Verâset-i Muhammedîye sahiplerinin sıfatlarından söz eder. İdeal varlığın (el-vucûd el-Misâlînin) mertebelerini ele alırken Hazret-i İbrahim'in (a.s) hayatına değinir ve Hazret-i Adem'i (a.s) anlatır.`Musîru'-ğarâm fî ziyâreti'l-Kudsi ve'ş-Şâm` adlı eserde geçtiği gibi, Hazret-i Musa'nın (a.s) Rabbi'ni görme isteğinden, Nübüvvet makamından, Risâlet makamından, âlemlerin türlerinden bahseder. Ayın yarılması hadisesinden bahseder. Bunun bazı veliler için de olabileceğini söyler. Tecellî ve iç aydınlanmadan (inkişâf-ı zâtî), misâl âleminden ve ebedî hayat iksirinden söz eder. Bu iksir, bahsi geçen ruhanî nehrin aktığı kaynağın ta kendisidir ki o da Yüce Allah'ın emridir. Gökler ve yer O'nun emri ile ayakta durur. Bunun hakikatine eren kimse nefsanî hayat değil, ilahî hayat bakımından daima canlıdır. Diğeri bir gün elbet son bulacaktır. Yolun gayesi Yüce Allah'tır. O, bütün gaypları bilendir. Eser dua ile biter.1Bu araştırmada kullandığımız metot, tümevarımcı ve açıklayıcı yöntemdir. Çalışmam esnasında yazma eserlerin edisyon kritik yöntemine de bağlı kaldım. Araştırmam, gerekli ilgiyi görmesini umduğum bazı netice ve tavsiyelerle tamamlandı.Araştırma bir giriş ve dört bölümden oluşmaktadır: Girişte, tasavvufta tecelli anlayışı, tecellilerin yazıya geçirilme geleneği ve Aziz Mahmud Hüdâî'nin Tecelliyatından örnekler verildi. Birinci Bölüm, Hüdâî'nin hayatı ve eserlerini; ikinci bölüm, Nablusî'nin hayatını ve eserlerini; üçüncü bölüm Lemeât'ın yaz nüshaları, içerdiği temel tasavvufi konuları, sonuç ve kaynakları,dördüncü bölüm ise tahkik edilen metin, fihrist ve indeksleri kapsamaktadır.

This the research and study of the manuscripts (the explanation of Abdulghany Al-Nabilsy about the manifestations of Mahmud Efendi Al-Uskudari) in which the states of Sufism are explained.This research concentrates on explaining the divine manifestations the sheikh who owns the manuscripts . he has explained these manifestations from the beginning until the end of his status and dated them according to their occurances since he entered to the path of Allah .The manuscripts starts with thanking Allah and greeting the prophet Mohammed who has revealed the mysterious secrets of this world and his companions who accompanied him while the verses of Quran were being sent from the skies .Then he states that he has joined the Nakshibendy cult and mentioned about its successors and ancestor. He also explained how this manuscript arrived to him and who is its owner. The manuscript reveals the light of his belief and Islam as well as the paths that are being followed by the disciples in order to reach Allah . he mentions about his successors and that the followers should obey him in order to get benefited .There are also secrets and mysteries known by people of light. He starts with the first day of the week which is Saturday and the first day of the Zilkade month. He tells about the virtues of the days and months and obeying the sheikh saying ,Each human being should have a sheikh to whom he shows his commitment and allegiance just as the city of Constantine which has been exposed to siege. He tells about the heartand its mysteries, thinking well of people, believing that there is no god but Allah and not coming against the people who think so. he tells that you should not be the enemy of any person to whom Allah does not ask you to be so . He also talks about the life after death and about the martyrs. He tells about the heavens and the kinds of the heavens as well as the people living there. He tells about the oneness of Allah after everything diminishes . he tells about the good believers who follow the path of prophet Mohammed and Ibrahim and about the first prophet Adam . he mentions about the book(The exciting visit to Jerusalem and Damascus) and tells about prophet Moses who witnesses Allah . he tells about the rankings and degrees of prophets and some7saints . he also tells about his own manifestations and the water of eternal life which is the starting point of the spiritual river . he tells that he who lives the life according to the divine path becomes eternal instead of mortal .He emphasizes that Allah who know all of the secrets and mysteries of this world is able to direct us through the right path . he sent us the prophets in order to get us out of darkness and show us the light and protect us from committing sins . Allah forgives our sins and he is always merciful towards us and we are very thankful to him for this reason .These are words of Mahmoud Efendy AL-Uskudary that has come out of his manifestations inspired to him by Allah .The method of this study is inductive and reading these manuscripts leads us to acouple of results and recommendations that should be taken into considerationThe study consists of an introduction and of four parts. The first part for Aziz Mahmoud Hüdâî and for his living and his produstions. The sections partfor Abdulghany Al-Nabilsy and for his living and his produstions. The third sections for Lemeât and its content, andthe result, the bibliography. The four part consists of the main text of the implementer, the references, the sources and the index.