Türkiye`de yazılı ve görsel basında sahiplik yapısı ve editoryal bağımsızlık ilişkisinin eleştirel ekonomi politik yaklaşım üzerinden incelenmesi

Abstract

Medyanın eleştirel ekonomi politiği kitle iletişim araçlarının mülkiyet ve sahiplik yapısı ve buna bağlı olarak medya-iktidar ilişkileri ve bu ilişkilerin medya metinlerine nasıl yansıdığıyla ilgilenir. Kitle iletişim araçlarına kimlerin sahip olduğu, nasıl bir sahiplik yapısının söz konusu olduğu, kurumsal yönetimin hangi ilişkiler çerçevesinde belirlendiği, medya patronlarının diğer güçlerle ilişkisi, medya sektörünün değişen dinamikleri, kuruluşların holdingleşmesi, içerik çeşitliliğinin azalması, günümüzde yaşanan ilişkilerin kökeni medyada eleştirel ekonomi politik alanında incelenen başlıklar arasında yer alır. Eleştirel ekonomi politik yaklaşım bir yapıyı ekonomik, toplumsal ve siyasal olmak üzere tüm açılardan değerlendirir. Bu nedenle medya sektöründe sahiplik yapısının editoryal sürece etkisi eleştirel ekonomi politik yaklaşımla ele alınmıştır. Eleştirel bakışa göre Marksist görüş medyanın en önemli etkisinin ideolojik olduğunu ve bunun toplumda egemen ve bağımlı grup arasındaki bir çatışma olduğunu ifade eder. Maddi üretim araçlarına sahip grupların zihinsel üretim araçlarına da hâkim olduğunu belirtir. Bundan dolayı öncelikle kitle iletişim araçlarının sahiplik yapısı incelenir. Medya araçlarının hangi kesimi ne kadar etkilediğinden ziyade hangi grupların elinde bulunduğuyla ilgilenir.Medya sektöründe 1980 yıllarından sonra sermaye sahiplerinin el değiştirmesi, gazetecilerin sahiplik yaptığı dönemden iş adamlarının sahip olduğu döneme evrilmesi, medyada holdingleşme dönemini başlatmıştır. Bu durum meydana gelen yeni mülkiyet yapılanması medyanın özgürlük ve bağımsızlığına ilişkin yeni sorunlara yol açtı. Yeni medya patronlarının haber üretim süreçlerini etkilemiş, kurumun yayın politikasına uygun içerikler hazırlanırken diğer taraftan iktidar ile olan ilişkilerinden dolayı baskı altında kalınmıştır. Haberlerin hazırlanmasında çalışan editör, muhabir, kameraman dahil tüm ekibin kendi kararlarının etkisinin sınırlı olduğu, yayınlanmasına kadar geçen tüm aşamalarda tüm çıkar ilişkileri göz önünde tutulmaktadır. Bu çalışmada medya kurumunun editoryal kadrosunun haber içeriklerinin hazırlanma sürecine olan etkisi incelenmiştir. Bu çerçevede CNN TÜRK TV'nin sahiplik yapısında meydana gelen değişikliğin, Doğan grubundan Demirören Grubuna geçmesinin ardından haberlerin veriliş tarzında ne gibi bir değişiklik olduğuna bakılmıştır. Söylem analizi yöntemiyle Doğan grubu ile Demirören grubunun sahiplik dönemleri kıyaslanarak haberlerin nicelik olarak olumlu ya da olumsuz bir bakış açısıyla verilmesi incelenmiştir.

The critical political economy of the media deals with the ownership and ownership structure of mass media and, consequently, the relationship between media and power and how these relations are reflected in media texts. Who owns the mass communication media, what kinf of ownership is this, in which frames does the institutinal relationship occur, the relation between the media bosses and other powers, the changing dynamics of the media sector, the canglomerate of the establishments, decreasing of the veriety of contant, origin of the actual relationships in the media are examined in the field of critical politics headings.According to critical view marksist paradigm; themost important effect is ideologic and this causes the conflict between the dominant and dependent group. The ones who ownes the material production instruments also owns mental production instruments. Because of this, firstly, ownership of the massss comminication media is excamine not the effections of the which groups but who owns them is the prionary interest.After 1980, changing of the capital, changing of the time that owners are journalist to businisman causes the conglomoration of media. İn this stution of the ownership structre causes the new problems about indepandancy and freedom. This effects the new boss'es news makig process, while making the contants related to establisment policy, they feel under pressure because of the relationships between goverment. All interest relations are taken into consideration in all stages of the publication, including the editor, reporter and cameraman working in the preparation of the newsİn this study we examined the effectof the news prepration process which is made by the editorial stuff of the media companyin this frome we search the diffrence with the prestention of the news after the CNN Türk TV's ownership change from Doğan group to Demirören Group. With the discourse analys methot comparing the Doğan Group ownership and Demirören Group ownership about the presentation of the news in posite quality or negative quality.