Atlas-Çaykoz (Sivrihisar-Eskişehir) dolayının jeolojisi ve mermer yatakları

Abstract

ÖZET Çalışma alanında Paleozoik ve Senozoik yaşlı altı birim ayırt edilmiştir. Tabanda Tekerlekkaya Formasyonu yer alır. Bu formasyon mika şistler, serizit şistler kalk şistler, kuvarsit ler ve granat-epidot felsler ile diopsit felslerden ibaret olan skarn zonu kayaçlarından oluşmuştur. Tabanı gözlenemeyen bu formasyon tavanda Atlas Mermer Formasyonu ile geçişlidir. Atlas Mermer Formasyonu tabandan tavana doğru siyah, beyaz ve gri renk li üç farklı tipte mermer üyesinden oluşmuştur. Siyah mermerler ince tanelidirler, laminalanma gösterirler ve kalınlıkları 70 m. kadardır. Beyaz mermerler orta taneli ve masif görünüşlüdürler, kalınlıkları 60 m. kadardır. Gri mermerler ise farklı tanelidir ler, yaklaşık 80 m. kalınlık gösterirler. Paleozoik yaşlı bu birimler yanal ve düşey yönde geçişlilik özelliğine sahiptirler. Çalışma alanında yer alan intrüzyonlar, Büyükyuvatepe Formasyonu olarak adlandırılmışlardır. Bileşimleri granit, gran diyonit ve diyorittir. Bütün Paleozoik birimlerini kesen bu formasyon Oligo-Miyosen yaşlı Kayalak Sırtı Formasyonuna kadar uzanır. Kayalak Sırtı Formasyonu; konglomera, kumtaşı, kireçtaşı fosilli kireçtaşı jipsli, maralı seviyeler ve küçük bir alanda traverten ve kömürlerle temsil olunmuştur. Paleozoik üzerine açısal uyumsuzlukla yerleşen formasyon tavanda Harmanlar Sırtı Formasyonu ile uyumsuz olarak üzerlenmiştir. Harmanlar Sırtı Formasyonu farklı litolojideki köşeli malzemenin kalkerli çimento ile çimentolanması sonucu oluşmuştur. Güncel çökeller derelerin olduğu kesimlerde dar şeritler halinde alüvyon olarak yer almış lardır. Atlas Mermer Formasyonu, siyah ve beyaz üyesi mermer ya takları dolomitik karakterdedirler. Siyah mermerler çok ince taneli beyazlar ise orta taneli kristallerden oluşmuşlardır. Bu mermerlerin teknolojik özellikleri (levha haline gelebilme ve iyi cila olma özelliği), fizikomekanik özellikleri TS mermer normlarına uygundur. Uygun blok verebilecek kesimlerde beyaz mermer için 59 685 720 m3 ve siyah mermer için 74 860 000 m3 muhtemel mermer rezervi hesaplanmıştır. Buradaki mermerler bu özellikler ile doğal yapı ve kaplama taşı olmaya uygundurlar.

ABSTRACT Six different rock stratigraphic units with Paleozoic and Cenozoic age have been identified in the study area. At the base, there comes the Tekerlekkaya Formation which is comprised of schists, ceriticized schists» calcschists, quartzites, and skarn zone rocks like garnet epidate feldspars, diopside feldspars. The base of the Formation is not seen and it is overlain by Atlas Marble Formation transitionally. Within this Formation, three different marble levels can be observed which are, from bottom to top, black, white, and grey colored marbles. The black marbles are about 70 m. thick and laminated and fine grained. The white ones are medium-size grained, have a massive appearance, and have a thickness of about 60 m. Gray marbles bear different grain sizes and have a thickness of 80 m. The Paleozoic units have transitional boundaries both in lateral and vertical directions, The intrusions in the study area were named as Büyükyuva Tepe Formation and they are comprised of granite, granödiorite and diorite. These intrusions cut across all Paleozoic units and extend up to Kayalak Sxrti Formation which is of Oligo-Hiocene age. The Kayalak Sxrtx Formation is represented by conglomerate, sandstone, limestone, f ossilif erous limestone, gypsum and marly levels, and by travertenes and coal occurrences in local places. The formation that overlies Paleozoic with angular unconformity is overlained by Harmanlar Sxrti Formation unconformably. Har manlar Sxrtx Formation is formed of angular materials of different lithology which were cemented by calcerous cement. Recent deposits are observed as bands around streams. The Black and White marble beds of Atlas Marble Formation have doloraitic character. The black marbles are very fine grained whereas the white ones are medium-size grained crystals. The technological properties (as ductility) and physico-mechanic properties of Black and White Atlas Marbles are on accepted standart limit values. For marbles that can yield blocks, the possible reserves were calculated to be 59 685 720 xs? for white marbles and 74 860 000 m^ for black marbles.) These marbles, with their appropriate properties, can be used in construction industry. VI