Regresyon analizi ve Türkiye üzerine bir deneme buğday üretiminin tahmini

Abstract

ÖZET Bu çalışma, Gazi üniversitesi Fen Bilimleri Enstitü 'süne Yüksek Lisans (M.S.) tezi olarak sunulmak üzere I983-I985 yılları arasında M.Mesut Özmen tarafından hazırlanmıştır. Türkiye'nin buğday üretimi gelecek yıllarda ne olacaktır? Mevcut şartların değişmeyeceği varsayımı altında tahmin edilen üretim, gelecek yılların ihtiyacını ne ölçüde karşılayabilecektir? Buğday üretimini etkileyen faktörler nelerdir? Bu faktörlerin üretimle ilişkisini en iyi hangi matematiksel model açıklamaktadır? Bu sorulara cevap bulabilmek için buğdayın Dünyada ve Tür kiye'deki genel durumu çalışmanın birinci bölümünde incelendi. Buna göre ekilen alan, traktör sayısı, gübre kullanımı ve çift çinin eline geçen buğday fiyatları üretime etki eden faktörler olarak kabul edildi. DÎE'nün bu değişkenlerle ilgili ülke düzeyinde elde etti ği 1960-1983 yıllarına ilişkin rakamsal verileri kullanarak doğ rusal, yarı logaritmik ve çift logaritmik kalıplarda dört değiş kenli çoklu regresyon denklemleri ayrıca doğrusal kalıpta her se ferinde bir değişken hariç tutularak üç değişkenli çoklu regresyon denklemleri hesaplandı. Bu denklemler sürekli olarak artan, kesişme noktası olan, bütün olarak anlamlı ve istatistiki açıdan yeterli bulunmuştur. Kabul edilen model doğrusaldır. Dört değişken ile açıklanan doğrusal denklem aşağıda gösterilmiştir. Y= 3522>8532 + 1.^29^2X1 ? 18.03961X2 + 0.13167X3 - 1.0739+X+ (1.1U937) (7.63057) (o.M+293) (o.71001+) Doğrusal kalıpta dört değişkenin değerlerini $ 10 arttı racak olursak üretimde % 12.7'lik artış olur. Bu oran çift loga ritmik modelde ise üretimi yüzde 11.1 oranında artırır. III

ABSTRACT This research has been prepared by M.Mesut Ozmen between 1983-1985 to be presented as M.Sc. thesis to Gazi University, Institute of Natural Sciences. What will be Turkey's wheat production in the near futu re? To what ex fend will the expected production rate under the conditions will remain unchanged, provide the need in the following years? What are the factors influencing the wheat production? Which mathematical model best explains the correlation of these factors with production? To find answers to these questions the general conditions of wheat in the world and in Turkey hasbeen investigated in the first part of the thesis. According to this investigation the area of plantation, the number of tractors, use of ferti lizers and the price of wheat which the farmer earns were ac cepted as the factors effecting production. Using the numerical data obtained from these variables during 1960-1983 by the National Institute of Statistics, DİE, the multiple regression equations v.ith four variables and mul tiple regression eguations with three variables by holding out one variable each time has been, calculated in linear, semiloga- rithmic and double logarithmic plots. These equations have been found to be continuously increas ing, with a point of interception. They are also meaningful as a whole and sufficient from the statistical point of view. The accepted model is linear. The linear equation explain-' ed with four variables is given below. Y = 3522.*-!-8532 + 1.^29^2X3+ 18.03961X2 + 0.13167X3 - lo0?39+/ (l0li+937) (7.63057) (0.^293) (0.710010 In the linear plot if we increase the values of the four variables by 10 fsf there will be an increase of 12.7 f? in pro duction. This ratio increases the production by 11.1 fo in the double logarithmic model. IV