Batı Akdeniz Bölgesindeki akarsu havzalarında belirli yinelenme aralığındaki en yüksek akım değerlerinin saptanmasında kullanılabilecek uygun yöntemin seçimi

Abstract

5. ÖZ ET su kaynaklarından yarar lan irken bir akarsuda. ender görülen su düzeyi sonucu oluşan taşkın zararlarından korunma da amaçlanır. Bu amaçla yapılması düşünülen su kontrol yapılarının projelenmesinde proje kesitinden gelmesi beklenilen taşkınların en doğru şekilde önceden kestirilmesi önem kazanır. su araştırma, belirli yinelenme aral ığınd.akı en yüksek akım değerinin saptanmasında uygulanan yöntemlerden birisi olan frekans analizi i cm ülkemiz koşullarında kullanılabilecek en uygun olasılık dağılımının saptanması amacıyla yapılmıştır. Bu araştırmada Batı Akdeniz ve Antalya havzasında bulunan ? akım gözlem istasyonundaki gözlem verileri analiz edilmiştir. Akım verilerinin sağlanmasında eîe taralından yayınlanan ve U94İ-İ989) yılları arasındaki akım gözlemlerini içeren `su vıiı Akım Neticeleri` ile DSİ tarafından yayınlanan ve İ96İ-1993 yılları arasındaki akım gözlemlerini içeren `Akım Gözlem Yıllığı` ndan yararlanılmıştır. Gözlem istasyonları seçilirken en az 25 yıllık gözlem verilerinin bulunması ve verilerin herne ten o 1 mas ı koşu 1 u aranm ıstır. seçilmiş olan akım gözlem istasyonlarındaki aKirn gözlem verilerinden yi İlik en yüksek akım değerleri alınarak yıllık veriler oluşturulmuştur. Bu yıllık serilerden yararlanılarak İki Parametreli Lognormai. üc Parametreli Lognormai, Gumbei. Pearson in ve Log Pearson 111 Dağılımları 'na göre 2, e. lo. 20. 50 ve i 00 yıl yinelenme aralıklarındaki en yüksek akım değeTierı hesaplanmıştır. Hesaplamalarda herb ir dağılım i cm gerekli parametreler bulunduktan sonra x =x+K.£. seklindeki genel frekans eşiti iği kul lanı imıstır. Akım gözlem verilerine uygun olasılık dağılımının belirtilmesinde belirli bir yinelenme araiığındakı en vüksek akım değerlerine eşit veya deha fazla olan gözlem verilerinin sayısı saptandıktan sonra ortalama gözlem sayısı bulunarak en yüksek ortalamayı veren dağılım gözlem verilerine en uygun olası i ık dağılımı olarak kabul eo.ı imıstır. 35Akım gözlem verilerine uygun o i as ılık dağılımının belirtilmesinde belirli bir yinelenme aral ıtırdaki en yüksek akım değerlerine eşit veya daha. fasla- -olan gözlem verilerinin sayısı saptandıktan sonra ortalama gözlem sayısı bulunarak en yüksek ortalamayı veren dağılım gözlem ver i i er i ne en uygun o 1 as 1 1 1 k dağ ılımı ol arak kabu 1 edilmiştir. seçilen akım gözlem istasyonlarındaki verilerin analizi ile elde edilen sonuçlar ve öneriler aşağıdaki gibidir. i. Frekans ana 1 i z i nd.e üc Paramet re 1 i o 1 as 1 1 1 k dağılımlarının akım gözlem verilerine genel olarak iki parametrelilerden daha iyi uyum sağladıkları saptanmıştır. 2. Akım verilerinin kuramsal olasılık dağılımlarına uygun i uğunun kont rol unda, o i as ı i ı k dağ 1 1 1 m ı na göre hesaplanan akım miktarı ile gözlem verisi arasındaki nispi sapmanın hesap! anması esasına dayanan yöntemin uygulanması uygundur. 3. bu tip cal ısmaiarda, L-umbel dağı i iminin kullanılması uygun değildir.rrjjr....t mjiâ B£A*v 36

6. SUMMARY when water resources are utilized to attain the carta in benefits, it is recessary to take into consideration the damage caused by the floods as a result of rarely occur ing high water levels. Therefore, when water control structures planned to prevent this damage it is important to estimate correctly the expected flood, coming from the watershed to design these structures. This research is conducted to determine the most suitable probability distribution for west Mediterranean and Antalya to be used in the freguency analysis which is one of the methods used to determine the maximum flow rate in a certain interval. For this purpose data taken from seven stream gaging stations were analized. These data detained from the `Su Yılı Akım Neticelen` for the years of İ94İ-İ989 published by E1E and `Akım Gözlem Yıllığı` for the years of İ96İ-İ993 published by DSİ when these station were selected for the following conditions were taken into consideration: they should have at least 25 year data and these date should be somehow hornogen. Annual maximum flow rates were taken from the selectea stations and. annual series were obtained, using these series maximum flow rates were estimated, for 2.5,10.50 and loo year recurrence intervals according to following distributions : two parameter Lcgnormal, three parameter Lognormal. Gurnbel, Pearson 111 and. log Pearson in. The general freguency equation in the form of x = x-K.S were used after calculating the r ecu i red parameters for the Distribution. Determination of suitable probability distribution for flow rater data that choosing the max. cent a m recurrence interval is equal max. flow rates or much than that number of flow rates data is estimated, and determined max. average number of estimation after that giving the max. average distribution is choosen the suitscie probability distribution for observed values. 37The results obtained from the analysis of the observed values and the conclusions derived from those results were summarized below: 1. in the freguency analysis, three parameter probability distributions save better fit than the two parameter distribution to the observed data. 2. The method, based on the calculation of relative deviation between the estimated flow rates obtained according to theoretical probability distribution and the observed flow rates should be used to determine fitness of observed values to the theoretical probability distributions. 3. Using of Gumbel distribution is non suitable, for this aim. 38