Yüksek düşülü dolusavakların boşaltım kanalı sıçratma eşiğinden çıkan su jeti boyunun belirlenmesine ait büyüklüklerin incelenmesi

Abstract

YÜKSEK DÜSÜLÜ DOLUSAVAKLARIN BOŞALTIM KANALI SIÇRATMA EŞİĞİNDEN ÇIKAN SU JETİ BOYUNUN BELİRLENMESİNE AİT BÜYÜKLÜKLERİN İNCELENMESİ ( YÜKSEK LİSANS TEZİ ) Ergün ÜZÜCEK GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Haziran, 1992 ÖZ Yüksek düşülü dolusavakların boşaltım kanalının sıç ratma eşiğinden çıkan su jeti, akarsu yatağına ulaşarak oyulmalara neden olabilir. Oluşan oyulmalar baraj gövde sine, şevlere veya diğer mevcut yapılara olan uzaklıkları oranında bu yapıların stabilitesini tehlikeye düşürebi lir. Bununla beraber oyulan malzemenin yatağa yığılması ile bölgesel olarak su seviyesi kabarır ve santralın ba tık çalışması gibi sorunları ortaya çıkarabilir. Sıçratma eşikli dolusavakların mansabmda yaşanan problemlerin mevcut yapıların stabilitesini tehlikeye dü şürebilecek boyutlarda gerçekleşmesi, barajların işletme ye alınmasından sonra inşaatı zor ve maliyeti yüksek olan tedbirlerin alınması zorunluluğunu beraberinde getirmiş tir. Oyulma bölgesi ve oyulma derinliğinin yanısıra sıç ratma eşiğinden çıkan su jetinin boyu projeciler tarafın dan olayda etkili olan birçok parametreyi ihmal eden for müller kullanılarak hesaplanmaktadır. Bu çalışmada şimdi ye kadar yapılmış araştırmalar incelenmiş, teorik jet bo yunu hesaplayan bir matematiksel model geliştirilmiş, fi ziksel model ve prototip ölçümleri değerlendirilerek je tin gerçek boyunun belirlenmesine ait büyüklükler arasın daki bağıntılar boyutsuz parametrelerin fonksiyonu olarak bulunmuştur. - ı -

RELATIONSHIPS BETWEEN THE PHYSICAL PARAMETERS EFFECTING THE WATER JET EMERGING FROM THE FUP BUCKET OF HiGH HEAD SPILLWAY DISCHARGE CHANNELS MASTER THESIS By Ergün ÜZÜCEK GAZi UNIVERSITY INSTITUTE OF PYSICAL SCIENCES ABSTRACT Water jet emerging from the flip bucket of high head spillway discharge channels usually causes scouring in the river bed. This scouring can reduce the stability of the dam, river banks, and other structures depending on the distance between the location of scouring and these structures. In addition to these damages, the sediment scoured by water jet can be deposited in front of the po wer houses. This causes the depth of water to increase locally at the downstream of the dam and flood the power house and the solution of these problems encountered during the operation period is very costly and difficult. Project engineers usually use simple equations to compute scoring region, scouring depth and jet trajec tory. Because of the simplifying assumptions, these equ ations neglect some important physical parameters which effect the length of water jet., impact regien and scour ing depth. In this study, previous and most, recent re searches is analyzed and physical parameters affecting the jet length are investigated by means of data obtained from the mathematical model, the physical model and the prototype. Fuctional relationship between the true jet length and dimensionless parameters is derived from the analysis of the data. 11 -