Nevşehir Hacıbektaş Dergahının plan ve form özellikleri

Abstract

NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ DERGAHININ PLAN VE FORM ÖZELLİKLERİ (YÜKSEK LİSANS TEZİ) ERGİN ERTU?RUL GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EYLÜL 1996 ÖZET Tarikatların oluşumundaki en büyük faktör, İslamiyetin yayıldığı bölgelerde karşı karşıya kaldığı var olan kültürleri özümseme gereğidir. Bunun en açık örneklerinden birisi, Bektaşi Tarikatında gözlemlenir. Bektaşilik, İslamiyet'le olduğu kadar, Şamanizm, Budizm, Maniheizm gibi dinlerle uzun süren bir etkileşimin izlerini taşır. Eklektik bir kültür yapısı oluşturan Bektaşilik, bunu sanatına da yansıtmıştır. Bu çalışmadan amaçlanan, bu kültürün, Bektaşiliğin merkez yapısı konumunda olan Nevşehir Hacı Bektaş Dergahına nasıl yansıdığıdır. Bu amaçla yapılan çalışma, genel anlamıyla iki aşamalı düşünülmüştür. Birinci aşama, tarikatların oluşumunun ve Anadolu'da kurumsallaşmasının incelenmesi ve bu çerçeve içinde, Bektaşiliğin tarihsel ve kültürel yapısının değerlendirilmesidir. İkinci aşama ise, bütün bu değerlendirmenin ışığında, Nevşehir Hacı Bektaş Dergahının incelenmesi ve bu yapı içerisinde Bektaşilik kültürünün mimariye ne ölçüde yansıdığının ortaya çıkarılmasıdır. Bilim Kodu Anahtar Kelimeler Sayfa Adedi Tez Yöneticisi : Doç. Dr. Işık AKSULU

ii PLAN AND FORM CHARACTERISTICS OF NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ DERVISH CONVENT (M. Arch. Thesis) ERGİN ERTU?RUL GAZI UNIVERSITY INSTITUE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY SEPTEMBER 1996 ABSTRACT The most Important factor in the formation of the religious orders, is the necessity to assimilate the existing cultures in the areas where the islamlsm expanded. One of the most evident examples of this, is observed in the Bektashi order. Bektashlsm carries the traces of long term influences of religions like Shamanism, Budhism and Manicheism, as much as Islamlsm. Bektashlsm forming an eclectic cultural structure, also reflected this to its art. The main objective of this study is how this culture had been reflected to the Nevşehir Hacı Bektaş dervish convent, which is considered as the central structure of the Bektashlsm. In general terms, this study, realized with this purpose, is prepared in two steps : First step is investigating the formation and the organization of these religious orders In Anatolia and in this respect, evaluating the historical and cultural structure of the Bektashlsm. Under the guidance of all this evaluation, the second step is to Investigate the Nevşehir Hacı Bektaş dervish convent and to bring in to relief the degree of reflection of the Bektashi culture on architecture. Science Code Key Words Page Number Adviser : Assoc. Prof. Dr. Işık AKSULU