X-ışınları yöntemi ile böbrek taşları, baryum tartarat ve bazı maden filizlerinin analizi

Abstract

X-ISINLARI YÖNTEMİ İLE BÖBREK TAŞLARI, BARYUM TARTARAT VE BAZI MADEN FİLİZLERİNİN ANALİZİ Mehmet Tamer GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Ocak 1999 ÖZET Bu çalışma, tek kristal kırınım ve toz kristal kırınım deneyleri olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, farklı büyüklük ve yapıda olan on adet böbrek taşının ve beş adet maden filizinin X-ışınlan toz kırınım tekniği ile analizi yapıldı. Taşlar önce agat havanda öğütülerek toz haline getirildi. Ayrıca yapısı oldukça büyük olan iki taşm iç,orta ve dış katmanlarından alman örnekler ayrı ayrı incelendi. Toz haline getirilen taşların, X-ışını toz difraktometresinde kırınım desenleri çekildi. Desenlerin Hanawalt metodu ile analiz edilmesi sonucu taşlarda, /hewellite, Weddellite, Ürik Asit, Whitlockite, L(-)Cystine ve Cadmium Phosphate Hydroxide, Andalosite, Pyrit, Calsit, Quarts, Cysum maddeleri tespit edildi. İkinci bölümde baryum tartarat (BaC/ttLtOo) kristalinin X-ışınlanyla kristal yapısı araştırıldı. Baryum tartarat kristali, BaCl2-2H20 ve L(+) Tartarik asitin sulu çözeltilerinin karıştırılıp oda sıcaklığında bekletilmesi sonucunda elde edilir. Şeffaf, sert ve yoğun bir yapıya sahip bir tek kristalin, `Buerger ve Laue filmleri` çekildi. Kristal sisteminin monoklinik olduğu yansıma şartlarının; (hOl)=>h+ l = 2n.( h00)^>h = 2n.(OkO )^>k = 2n.(00h =>l = 2n oldueuBaC4H406'ın kristal verileri; M=285.40 akb, P12ı/nl (No: 14), a=7.14±0.013Â, b=10.91±0.017Â,c=6.72±0.014Â, a=p=90° y=91.1°, V=523.37 Â3,Z=4, dx=3.62g/cm3, M.(Mo)=77.76 cm`1, t=0.257 mm(optiımım kristal kalınlığı), F(000)=528, T=293 °K, X(MoKa)= 0.71069Â, Bilim kodu Anahtar Kelimeler Sayfa Adedi Tez Yöneticisi 112 Prof. Dr. Kemal ÇOLAKOĞLU

Ill TEH X-RAY ANALIYSIS OF KIDNEY STONES, BARIUM TARTARETE AND SOME HINING Mehmet Tamer GAZİ UNIVERSITY INSTITUTE OF SCIENCE AND TCHNOLOGY October 1999 ABSTRACT This study consists of two parts, the experiments of single crystal diffraction and the experiments of powder crystal diffraction. In first part, ten stones of kidney, which have different dimensions and structures, were analyzed by x- ray powder diffraction technique. Firstly the stones were grinded to obtain very fine powder in an agat mortar. Furthermore, the samples which were chosen from internal, middle and external layers of two bigger stones were examined separately. The diffraction patterns was obtained by using the x-ray powder diffractometer. After the analysis of patterns with Hanawalt method, it is found that the stones includes Whewellite, Weddellite, Uric Acide, Whitlockite, L(-)Cystine and Cadmium Phosphate Hydroxite. In the second part the crystal structure of barium tartrate (BaC4H406) was examined by x-ray diffraction. The barium tartrate was obtained by being waited the mixing of the solutions of diluted BaCİ2-2H20 and tartaric acid at room temperature. Buerger and Laue films were taken of a selected single cryristal by using the Buerger Camera. The crystal system was determined to be monoclinic, and the constractive reflection conditions were obtained as follows; (hOt):=$h+ I = 2n,( h00)=>h = 2n,(0k0 )=>* = 2n,(00l) =>/ = 2n, Laue Group: 2/m The special Laue symetries are 2mm for direction [100] and [001] and 2 for direction [010].IV The crystal data obtained in (BaC^Oe) : M=285.40 amu, P12i/nl (No: 14), a=7.14±0.013Â, b=10.91±0.017Â,c=6.72±0.014Â, a=3=90° y=91.1°, V=523.37 Â3, Z=4, dx=3.62g/cm3, i(Mo)=77.76 cm`1, t=0.257 mm(optimum crystal thickness), F(000)=528, T=293°K, A,(MoKa)=0.71069Â. Science code Key Words Page Number Adviser 112 Prof. Dr. Kemal ÇOLAKO?LU