Un güvesi, ephestia kuetiniella zeller (lepidoptera: pyralidae) ve yumurta parazitoidi trichogramma evanescens westwood (hymenoptera: trichogrammatidae)`un bazı biyolojik özellikleri üzerine gamma radyasyonunun etkileri

Abstract

UN GÜVESİ, Ephestia kuehniella ZELLER (LEPIDOPTERA: PYRALIDAE) VE YUMURTA PARAZİTOİDİ Trichogramma evanescens WESTWOOD (HYMENOPTERA: TRICHOGRAMMATIDAE)'UN BAZI BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE GAMMA RADYASYONUNUN ETKİLERİ (Doktora Tezi) Abdurrahman AYVAZ GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Eylül 2001 ÖZET Bu araştırmada değişik ortam koşullarında yumurta paraziti Trichogramma evanescens Westwood (Hymenoptera: Trichogrammatidae)'in konakçısı Ephestia kuehniella Zeller (Lepidoptera: Pyralidae) üzerindeki etkinliği araştırılmıştır. Çalışmalar süresince E. kuehniella 27±05 °C, % 70± 5 bağıl nem ve 14:10 (Aydınlık: Karanlık) saat'lik fotoperiyot; T. evanescens ise 24±05 °C ve aynı bağıl nem ve fotoperiyot içeren odalarda yetiştirilmişlerdir. E. kuehniella 'nın yumurta, larva, pupa ve erginleri 50-550 Gy arasında değişen dozlarda ışınlandığında yumurta verimi, larva çıkışı, ergin çıkışı ve ömür uzunluğu gibi özellikler artan doza bağlı olarak azalmıştır. Ayrıca radyasyon dişi bireyler üzerinde daha etkili olmuş ve cinsiyet oranı erkekler lehine artmıştır. Yumurta ve larvaya 200 Gy ve üzeri dozlar uygulandığında oluşan erginlerin tamamı kısırlaşmış, bu durum pupa ve erginde 300 Gy'lik dozda görülmüştür. Probit analizi kullanılarak SD50, SD99 ve LD50, LD99 değerleri hesaplanmıştır. 0-24 saatlik konakçı yumurtaları 40, 60, 80, 100 ve 300 Gy'lik dozlarda ışınlandığında kontrolden daha fazla parazitlenmiş, aynı durum 48 saatlik yumurtalar için 20 ve 40 Gy'lik dozlarda görülmüştür. Konakçı tercihi denemelerinde 100 ve 140 Gy'lik dozlar hariç ışınlanmış ve ışınlanmamış yumurtalar eşit oranda parazitlenmiştir. 100 Gy'lik dozda kontrol yumurtaları, 140 Gy'lik dozda ise ışınlanmış yumurtalar daha çok tercih edilmiştir. Işınlanmış yumurtalar ile ışınlanmış erginlerden alman yumurtalar eşit oranda tercih edilmiş aynı durum ışınlanmamış yumurtalarla ışınlanmış erginlerden alınan yumurtalarda da görülmüştür. T. evanescens 'in yumurta, pupa ve ergin evreleri ışınlandığında parazitleme, ergin çıkışı ve dişi oranı artan doza bağlı olarak azalmış, fakat F1 ve F2 erginlerinde bu özellikler bakımından kontrole göre fark görülmemiştir. Depolanmış konakçı yumurtalarının parazitlenmesi hem ışınlanmış ve hem de ışınlanmamış yumurtalarda azalmış, fakat bu durum kontrol yumurtalarında daha belirgin olmuştur. Bilim kodu : 401.01.01 Anahtar kelimeler : E. kuehniella, T. evanescens, LD50, LD99, SD50, SD99, gamma radyasyonu Sayfa adedi : 172 Danışman : Doç. Dr. Aydın Ş. TUNÇBİLEK

EFFECTS OF GAMMA RADIATION TO SOME BIOLOGICAL PROPERTIES OF MEDITERRANEAN FLOUR MOTH Ephestia kuehniella ZELLER (LEPDDOPTERA: PYRALIDAE) AND EGG PARASITOH) Triclwgramma evanescens WESTWOOD (HYMENOPTERA: TRICHOGRAMMATIDAE) (PhD Thesis) Abdurrahman AYVAZ GAZİ UNIVERSITY INSTITUDE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY September 2001 ABSTRACT In this study we have tested the effectiveness of Trichogramma evanescens Westwood (Hymenoptera: Trichogrammatidae) to its factitious host Ephestia kuehniella Zeller (Lepidoptera: Pyralidae) under various conditions. Egg, larvae, pupae and adult stages of E. kuehniella were treated with gamma radiation doses between 50-550 Gy. Parameters such as fecundity, emergence, longevity and sex ratio were investigated. All experiments were undertaken in growth chamber and maintained at 27±05 °C, 70±5% r.h and 14:10 (L:D) h for E. kuehniella and 24±05 °C, the same relative humidity and photoperiod for T. evanescens Data showed that emergence, fecundity and longevity were decreased with increasing doses in all stages, and sex ratio shifted in favor of males. When the egg and larvae were treated with gamma radiation, all the adults obtained from these stages were sterile at 200 Gy and above doses. This value was 300 Gy for pupae and adult stages. Using probit analyses SD50, SD99 and LD50, LD99 values were estimated. Irradiated 1-day-old host eggs were parasitized more than control at 40, 60, 80, 100 and 300 Gy doses. For two-day-old eggs, the same results were obtained at 20 and 40 Gy. In host preference tests with treated and untreated eggs, they were equally preferred by T. evanescens, except 100 and 140 Gy doses. Irradiated host eggs with 100 Gy were less preferred than untreated eggs, but treated eggs with 140 Gy. In host preference tests with untreated eggs and eggs from irradiated adults, they were equally preferred, the same result were also obtained for treated eggs and eggs from treated adults. When T. evanescens were irradiated with gamma radiation, emergence, female ratio and parasitization were decreased with increasing doses, but there were no differences in Fi and F2 generations compared with control regarding these parameters. Our results obtained from host egg storage indicate that parasitization and adult emergence were gradually decreased in the course of time in treated eggs, but this tendency was more obvious in control Science code : 401.01.01 Keyword : E. kuehniella, T. evanescens, LD50, LD99, SD50, SD99, gamma radiation Page number : 172 Adviser : Doç. Dr. Aydın Ş. TUNÇBİLEK