Alan mezunu ve alan dışı lisans programlarından mezun özel eğitim öğretmenlerinin mesleki yeterliklerinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırma, alan mezunu ve alan dışı lisans programlarından mezun özel eğitim öğretmenlerinin mesleki yeterliklerinin değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma, nicel araştırma yöntemlerinden biri olan Survey 'Genel Tarama' yönteminin kullanıldığı 'Betimsel' bir araştırmadır. Araştırmada veriler araştırmacı tarafından geliştirilen 'Özel Eğitim Mesleki Yeterlik Ölçeği' (ÖMYÖ) kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizi iki aşamalı olarak gerçekleştirilmiştir. ilk aşamada, faktör analizi yapmak üzere ölçek 2013 – 2014 eğitim yılında Konya ilinde görev yapan 223 özel eğitim öğretmenine uygulanmıştır; ikinci aşama da ise ana uygulamayı gerçekleştirmek üzere geliştirilen ölçek farklı illerde ve farklı okullarda görev yapan 377 özel eğitim öğretmenine uygulanmıştır. Elde edilen veriler araştırmacı tarafından bilgisayar ortamına aktarılarak verilerin analizi SPSS 21.0 istatistik paket programı kullanılarak yapılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliği için açımlayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Madde-test puanı korelasyonları, test-tekrar test korelasyonu ve Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısı hesaplanmıştır. Ölçeğin güvenirliğine de iç tutarlık katsayıları ile bakılmıştır. Ana uygulamada, verilerin analizi yine SPSS 21.0 istatistik paket programı kullanılarak yapılmıştır. Veriler değerlendirilirken tanımlayıcı istatistik metotları (sayı, yüzde, ortalama, standart sapma) kullanılmıştır. Nicel verilerin karşılaştırılmasında iki grup arasındaki farkı belirlemek üzere t Testi, ikiden fazla grup arasındaki farkı belirlemek için ise tek yönlü One-Way Anova testi kullanılmıĢtır. Farklılığa neden olan grubun tespitinde ise Scheffe testi kullanılmıştır. Araştırmanın değişkenleri arasında Pearson korelasyon analizi uygulanmıştır. Elde edilen bulgular %95 güven aralığında, %5 anlamlılık düzeyinde değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre araştırmaya katılan öğretmenlerin genel anlamda mesleki yeterlik düzeylerinin çok yüksek olduğu belirlenmiĢtir. Özel eğitim alanından mezun olanların alan bilgisi ve mesleki yeterlik genel puanları sınıf öğretmenliği ve diğer alanlardan mezun olan öğretmenlerin puanlarından yüksek bulunmuştur. Sınıf öğretmenliği alanından mezun olan katılımcıların mesleki gelişim puanları özel eğitim ve diğer alan mezunlarının mesleki gelişim puanlarından yüksek bulunmuştur. İletişim, mesleki etik, liderlik puanları gibi diğer alt boyutlarda ise mezuniyet değişkenine göre ise anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Araştırmaya katılan özel eğitim öğretmenlerinin yaşları arttıkça liderlik alt boyutunda aldıkları puanların da arttığı görülmüştür. İletişim, mesleki gelişim, alan bilgisi, mesleki etik, liderlik ve mesleki yeterlik genel puan ortalamalarında görev yapılan kurum değiĢkenine göre anlamlı bir farklılığın olmadığı belirlenmiştir. Öğretmenlerin özel eğitim alanında ve toplam hizmet süresindeki artış mesleki yeterlik puanlarını etkilemekte; hizmet süresi arttıkça yeterlik düzeyleri de artmaktadır. Ayrıca, öğretmenlerinin katıldığı hizmetiçi eğitim programlarının iletiĢim, mesleki gelişim ve liderlik alt boyutlarındaki yeterlik düzeylerini etkilediği belirlenmiştir. Öğretmenlerin katıldığı sertifika programlarının ise liderlik alt boyutunu olumlu yönde etkilediği ancak diğer alt boyutlarda etkili olmadığı belirlenmiştir. Liderlik alanında erkek öğretmenlerin bayan öğretmenlerden fazla puana sahip oldukları ancak diğer alt boyutlarda cinsiyet değişkeninin herhangi bir fark oluşturmadığı belirlenmiştir. Ölçek alt boyutlarının birbiriyle olan ilişkisi ele alındığında alt boyutlar arasında güçlü bir ilişkinin mevcut olduğu belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Özel Eğitim Öğretmeni, Özel Eğitim Alanında Öğretmen Yetiştirme, Mesleki Yeterlik

The purpose of this study is to evaluate the professional competency of special education teachers who graduated from special education and other programs.The data were collected by using the quantitative research method 'Survey', in other words, the 'General Search' method with the help of 'Professional Competency Scalefor Special Education Teachers' (PCSSET) developed by the researcher.In the study, the data analysis was completed in two stages. In the first stage, which was the development of scales, the scale was applied to 223 special education teachers who work in Konya in 2013 - 2014 academic year; in the second stage, which was the main application stage, the scale was applied to 377 special education teachers who graduated from special education and other programs.At the `scale development` stage, the data obtained by the researcher using 'Professional Competency Scale for Special Education Teachers' (PCSSET) were transferred to a computer and the data analysis was performed using SPSS 21.0 statistical software package. For the construct validity of the scale, factor analysis was conducted. In addition, item-test score correlations test -retest reliability and internal consistency, Cronbach's Alpha coefficient was calculated. Primarily exploratory factor analysis was also conducted on the data obtained from the scales for construct validity. The internal consistency reliability coefficients of the scale were examined with the internal consistency coefficient.In the main application stage, the data analysis was made by using SPSS 21.0. During the evaluation of data, descriptive statistics methods (number, percentage, mean, standard deviation) were used. For the comparison of quantitative data, t Test was used for the difference between the two groups. With more than two groups, for the inter-group comparisons of parameters, One-Way ANOVA test; and for determining the group which cause difference, Scheffe test was used. Pearson's correlation analysis was applied between the variables of the study. The findings were evaluated at the 95% confidence interval with 5% significance level. According to the research findings, professional competencies of teachers who participated in the survey were found to be very high in general. The field knowledge and professional competencies of the teachers who graduated from `special education` departments was found to be higher than those of teachers who graduated from other disciplines. Professional development scores of teachers who graduated from `classroom teaching` departments were found to be higher than graduates of special education and other programs. No significant difference was found for other sub-dimensions such as communication, professional ethics and leadership scores according to the graduation variable.It was observed that with special education teachers who participated in the study that, as their age increased their score in the sub-dimensions of leadership increased as well. No significant difference was observed between participants working at different institutions in terms of communication, professional development, field knowledge, professional ethics, leadership and professional competence mean scores.In terms of length of service in the field of special education and in total, affect professional competence scores; as the duration of services increase, proficiency levels increase as well. In addition, it was seen that in-service training programs affected the proficiency levels in sub-dimensions like communication, professional development and leadership.It was seen that teacher certification programs taken by teachers affected the leadership sub-dimension positively, although it did not have any effect on other subdimensions. It was detected that male teachers had higher scores than females in terms of leadership, whereas `gender` variable did not make any difference in other sub-dimensions. When the relation between sub-dimensions of the scale was considered, it was seen that there was a strong relationship between the subdimensions.Keywords: Special Education Teacher, Teacher Training in Special Education, Professional Competency