Lise öğrencilerinin kariyer karar verme güçlükleri ve ego kimlik statülerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı lise öğrencilerinin Kariyer Karar Verme Güçlüklerinin ve Ego Kimlik Statülerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi ve aralarındaki ilişkinin araştırılmasıdır. Araştırma grubundaki toplam 608 öğrencinin Kariyer Karar Verme Güçlüklerini ölçmek için Türkçe Kariyer Karar Verme Güçlükleri Ölçeğinin Revize Edilmiş Lise Formu kullanılmıştır. Kimlik Statülerini belirlemek maksadıylada Bennion ve Adams (1986) tarafından geliştirilen Genişletilmiş Objektif Ego Kimlik Statüsü Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde T-testi, Tek Yönlü Varyans Analizi, Tukey Testi, Scheffe Testi, Pearson Momentler Çarpım Korelasyon ve Regresyon Tekniği kullanılmıştır. Verilerin istatistik analizi SPSS programı ile yapılmıştır.Lise öğrencilerinin cinsiyete göre kariyer karar verme güçlükleri arasında toplam puan üzerinden bakıldığında erkek öğrencilerin lehine farklılık gösterdiği, Kariyer karar verme alt ölçeklerine bakıldığına hazırlık eksikliği ve bilgi eksikliği alt boyutlarında anlamlı farklılık olmamakla beraber güvenilir olmayan bilgi alt boyutunda erkekler lehine farklılık görülmüştür. Okul türüne göre ise KKVGÖ toplam puan ve alt ölçeklerden hazırlık eksikliği puanında bir farklılık tespit edilmemiş olup Anadolu Lisesi'nde olanların bilgi eksikliği ve güvenilir olmayan bilgi davranış puan ortalamaları, İHL'de olanlardan anlamlı düzeyde yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ebeveyn eğitim durumlarına göre kariyer karar verme güçlüklerinde anlamlı bir farklılaşma bulunamamıştır. Ailenin gelir durumu açısından ise sadece bilgi eksikliği puanına ait bir farklılaşma olduğu belirlenmiştir. Lise öğrencilerinin kimlik statülerinde cinsiyete göre farklılaşmaya bakıldığında başarılı ve dağınık kimlik statüsünde anlamlı bir farklılaşma bulunmamış, ipotekli ve moratoryum kimlik statülerinde erkekler lehine farklılaşma bulunmuştur.Lise öğrencilerinin kimlik statülerine göre okul türü farklılaşması olup olmadığına bakıldığında Anadolu Lisesi'nde olanların başarılı kimlik statüsü Meslek Lisesi'nde olanlardan anlamlı düzeyde yüksek. Anadolu Lisesi'nde olanların moratoryum kimlik puan ortalamaları, Meslek Lisesi'nde ve İHL'de olanlardan anlamlı düzeyde farklı olduğu, Anadolu Lisesi'nde olanların ipotekli kimlik puan ortalamaları, Meslek Lisesi'nde olanlardan anlamlı düzeyde yüksek olduğu, Anadolu Lisesi'nde olanların dağınık kimlik puan ortalamaları, Meslek Lisesi'nde ve İHL' de olanlardan anlamlı düzeyde farklı olduğu bulunmuştur.Ego Kimlik Statüleri ile Anne ve Baba Eğitim durumları arasında anlamlı bir farklılaşma bulunamamıştır. Aile gelir durumlarda ise sadece başarılı kimlik statüsünde bir farklılaşmanın olduğu belirlenmiştir. Bu farklılaşma aile gelir durumu 0-1000 TL olanların 1501-2000 TL arasında olanlardan anlamlı düzeyde yüksek olduğu yönündedir.Ego Kimlik Statüleri ile Kariyer Karar Verme Güçlükleri arasında anlamlı düzeyde ilişki olduğu görülmüştür Kariyer Karar Verme Güçlükleri toplam puanına göre Başarılı Kimlik, Moratoryum kimlik ve Dağınık kimliğin Kariyer Karar Verme Güçlükleri Toplam puanının önemli yordayıcıları olduğu bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Kariyer, Kariyer Karar Verme, Kariyer Karar Verme Güçlükleri, Ego Kimlik Statüsü,

The aim of the present study is to analyze the relationship between Career Decision Making Difficulties and Ego Identity Statuses of various high school students. Hence, the revised high school form of the Turkish Career Decision Making Difficulties Scale, a Likert type scale consisting of 36 items, was applied to determine career decision difficulties of the 608 participants. In order to determine the participants' identity statuses were determined using Extended Objective Ego Identity Status Scale, a 64-item self-report scale for identifying four identities set forth by Marcia, developed by Bennion and Adams (1986).T-test, one-way variance analysis, Tukey, Scheffe test, Pearson moment correlation and regression techniques were used to analyze data obtained. SPSS 16 package program was used for statistical analyses.In terms of gender variable, the total career decision making difficulty scale scores revealed a positive tendency for male students. On examining the subscales, no statistically significant difference was seen in the preparation and information deficit subscales, but there was a difference in favor of male participants in the unreliable information subscale. According to the school type variable, there was no significant difference in the total and preparation deficit scores; yet the mean scores in the information deficiencies and the unreliable information behavior subscale point average of Anatolian High School participants were significantly higher compared to Religious Vocational School participants. However, there was no significant difference in career decision making difficulties according to parental education status variable. The analysis of the difficulties in career decision-making according to family income status variable revealed only a differentiation in the information deficit score.The analysis of the participants identity statuses according to the gender variable revealed that no significant difference in the achievement and diffusion statuses, yet a positive differentiation in the foreclosure and moratorium statuses in favor of male participants.Differentiation according to school type variable revealed that the identity achievement status of Anatolian high school students were significantly higher than those of Vocational High School. The mean moratorium identity status scores of Anatolian High School participants were significantly different compared to Vocational High School and Religious Vocational High School and the foreclose identity mean scores higher than those of Vocational High School. Likewise the mean identity diffusion status score of Anatolian High School Students were determined to be significantly different from those enrolled at Vocational and Religious Vocational High Schools.There was no significant difference between Ego Identity Statuses of High School Students according to parental education status. However, there was a significant difference according to the family income variable. This difference was higher and statistically significant at the income levels of 0-1000 TL and 1501-2000 TL.Statistically significant relationships were determined between Ego Identity Statuses and Career Decision Making Difficulties. According to Career Decision Making Difficulties total score, Identity achievement, Moratorium, Identity diffusion statuses were determined as important predictors of Career Decision Making Difficulties Total score.Key words: career, career decision making difficulty, career decision making, ego identity statuses