Konya`da şehirleşmenin sıcaklık ve yağış üzerine etkisi

Abstract

İnsanoğlu dünya üzerinde var olduğu günden beri doğal çevreden etkilendiği gibi, doğal çevreyi doğrudan ya da dolaylı olarak etkilemektedir. İnsanın doğal çevreye etkisi olumlu olabileceği gibi olumsuz da olabilmektedir. Özellikle günümüz sorunlarından şehir iklimlerinde görülen değişme ve bu durumun etkilediği daha geniş ölçekte olan küresel ısınma, bu olumsuzluğun başında gelmektedir. Bu çalışmada; şehir iklimlerinde görülen değişme Konya ölçeğinde incelenerek, Konya'da zamana bağlı olarak yağış ve sıcaklık özelliklerinde değişim olup olmadığı ortaya konmaya çalışılmıştır.Çalışmanın amacı belirlenerek, bu amaca uygun olarak Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü'nden Meteoroloji 8.Bölge Müdürlüğü'ne bağlı olan Konya ve Çumra İstasyonlarına ait 1972-2014 yılları arası veriler alınmış ve bu veriler iki aşamada analiz edilmiştir. İlk aşamada, her iki istasyon için regresyon analizi yöntemiyle zamana bağlı bir regresyon modeli oluşturularak, her bir ay için zamanın etki katsayıları elde edilmiş ve bu veriler yorumlanmıştır. Her ay için ele alınan yıllar bazında grafikler trend etkisi eklenerek sunulmuş ve regresyon sonuçlarına bağlı olarak yorumlanmıştır. İkinci aşamada istatistiksel grup farklılığı sınamaları analiz edilerek, iki istasyona ait ortalama, maksimum ve minimum sıcaklıklar açısından farklılık olup olmadığı analiz edilmiştir. Bulunan farklılıkların kaynağı belirlenerek yorumlanmıştır. Verilere ayrıca Kolmogorov-Simirnov ve Shapiro-Wilk normal dağılım testleri ve Mann-Whitney-U testi uygulanmıştır.Çalışma alanımızın yağış özelliklerini incelerken, çalışmada kullanılacak verilerin eş zamanlı olması için yağış verilerinin başlangıç yılı 1972, bitiş yılı ise 2011 olarak seçilmiş ve bu veriler de sıcaklık verilerine uygulanan testlere tabi tutulmuştur.Daha önce bu konu üzerinde yapılan çalışmalar incelenmiş ve çalışmanın birinci bölümünde şehir iklimini etkileyen faktörler belirtilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde; çalışma alanının coğrafi konumu ve iklim, yeryüzü şekilleri, jeolojik yapı, su kaynakları gibi doğal özellikleri ile nüfus, sanayi, turizm, ticaret, madencilik, tarım ve hayvancılık gibi beşeri ve ekonomik özellikleri belirtilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde; meteoroloji istasyonlarına ait veriler istatistiksel işlemlere tabi tutulmuştur. Bu istatistiksel işlemlerden Regresyon tahmin sonuçlarına göre maksimum, minimum ve ortalama sıcaklıklar için Konya'da şehirleşmeye bağlı olarak şehir ısı adası etkisinin görülmediği ortaya konulmuştur. Ancak Konya ve Çumra istasyonlarına ait 1972-2014 yılları arası maksimum, minimum ve ortalama sıcaklık verilerinin aylar bazında ortalama değerleri karşılaştırıldığında, bu üç sıcaklık verisinden elde edilen bilgiler ışığında Konya'nın bütün yıllarda Çumra'ya göre daha sıcak olduğu ortaya çıkmaktadır. Yağış verileri incelendiğinde ise şehirleşmenin yağış üzerine bir etkisinin olmadığı saptanmıştır.Çalışmanın dördüncü bölümünde; yapılan araştırmaya ait veriler değerlendirilerek, bu değerlendirmelere bağlı olarak ortaya çıkan sonuçlar belirtilmiştir.

Ever since the mankind came into existance on Earth, not only has he been effected by the environment but he has also effected it both directly and indirectly. The impact of humanbeing on Earth can be positive or negative. As one of the current issues, the climate change in cities and the higher scale of its consequences, global warming particularly holds the biggest threat. In this study, the climate change that takes place has been examined on Konya scale and aimed to observe the changes on precipation and heat regarding time. After specifying the goals of the study, in accordance, the data belonging to Konya and Çumra stations which are affiliated to 8th district office covering 1972 to 2014 period was obtained from the general directorate of state meteorology and was analysed on two stages. On the first stage, a regretion model regarding time for both stations was formed through regretion analysis method, then a monthly index for the effects of time was achieved and commented periodically. The monthly graphs of each year were presented adding the trend effect and were evaluated in accordance with the regretion results. On the second stage, the testings of statistical group differences were analysed to identify whether the avarage , maximum and minimum temperatures were different for the two stations. The sources of the differences were identified and questioned.Kolmogorov-Simirnov and Shapiro-Wilk normal distribution tests ve Mann-Whitney-U test were also applied to the data. While examining the precipational features, in order to be concurrent, the beginning of precipational data was designated as 1972 and 2011 as the end, then the data was subjected to the tests that the heat tests were applied to. Previous field missions were examined and the factors that effected city's climate were stated in the first part of the study. In the second part of the study, the geographical state and climate, geographical features,natural features such as geological structure and water resources and humane and economical features such as population, industry, trade, mining, agriculture and animal husbandry of the region were stated. In the third part of the study, the data from the meteorlogy stations was put to statistical process. Through these statistical studies, according to regretional estimated results, no city climate effect was found on maximum, minimum or avarage temperature resulting from urbanisation in Konya. However; when monthly data of Konya and Çumra between the years 1972 and 2011 was compared on avarage figures for maximum, minimum and avarage temperature, it was observed in the light of information from all three figures that Konya was hotter than Çumra in all those years. When the precipation data was examined, however, no effect of urbanisation was observed on downfall. In the third part of the study, all the data of the study was evaluated and the results based on the assesment were presented..