Hafif düzeyde zihin engelli çocuklara günlük yaşam becerilerinin kazandırılmasında ailelerin pekiştireç kullanımı ile ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmada hafif düzey zihin engeli olan çocuğa sahip ailelerin günlük yaşam becerileri öğretiminde pekiştireç kullanıp kullanmadıkları, hangi pekiştireç tür ve tarifelerini kullandıkları ve pekiştireç kullanımı etkili bulup bulmadıklarını belirlemek amaçlanmıştır. Hafif düzey zihin engelili çocuğa sahip kırk sekiz aile bu araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırmada ailelerin pekiştireç kullanımı ile ilgili görüşlerini ortaya koymak için dört sorudan oluşan bir görüşme formu hazırlanmıştır. Araştıma verileri görüşme formu aracılığı ile ailelerle yapılan görüşmelerden elde edilmiştir. Verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, ailelerin günlük yaşam becerilerini öğretirken pekiştireç kullandıkları görülmüştür. Annelerin ve ablaların zihin engelli çocuğun eğitiminde daha etkin bir rol aldığı görülmüştür. Genel olarak ailelerin olumsuz pekiştireç tercih etmedikleri buna karşın bazı ailelerin değişen sebeplerle olumsuz pekiştireç ve ceza kullandıkları ortaya çıkmıştır. Tüm pekiştireç türlerinin aileler tarafından kullanılmasına rağmen sadece sürekli, değişken oranlı ve değişken aralıklı pekiştireç tarifelerinin kullanıldığı görülmüştür. Tüm yaş gruplarında ailelerin pekiştireç kullandıkları, bu pekiştireçleri ise çocuğun durumu, ihtiyaçları ve kendi maddi ve manevi durumlarına göre belirledikleri ortaya çıkmıştır. Araştırmanın sonuçlarından biri ise hiç eğitim almamış ve ilkokul mezunu katılımcıların pekiştireç kullanma konusunda gayreti ve pekiştireç kullanmayı oldukça faydalı bulduklarını ortaya koymalarıdır.

In this study, it was aimed to find out if families of children with mild intellectual disability use reinforcement in teaching daily living skills, what kind of reinforcements and reinforcement schedules they used and if they found it effective.The research sample consists of 48 families, who have children with mild intellectual disablities. To put forward the families views on the reinforcement usage an interview form consists of four questions was prepared. Research data were obtained from interviews with families via the interview form. To analyze the data, content analysis method was used.According to the results of the study, consciously or unconsciously families use reinforcements in teaching daily living skills. Mother and sister of childeren with mild intellectual disabilities take a more active role in teaching daily living skills. In general, families do not prefer using negative reinforcement, but some use negative reinforcement and even punishment for different reasons. All types of reinforcements appeared to be used by families, but only continuous, variable ratio and interval ratio reinforcement schedules have been found to be used. Reinforcement was used at all age groups, and families determine the reinforcement with regard to child's condition and needs and their material and spiritual conditions. One of the most striking results of the study was that families had no education and elementary school graduates used reinforcements and found it quite useful.