Arazi toplulaştırma çalışmalarında parsel endekslerinin belirlenmesinde yeni bir yaklaşım: Aksu Çayı örneği

Abstract

Arazi toplulaştırma projelerinin başarılı olması ve zamanında tamamlanabilmesi; toplulaştırmanın en önemli aşamalarından biri olan derecelendirmenin arazi sahipleri tarafından kabul edilebilir düzeyde, sağlıklı ve adil olmasına bağlıdır. Dünyanın birçok ülkesinde arazi derecelendirme çalışmalarında çeşitli yöntemler geliştirilmiş ve uygulamaya konulmuştur. Ülkemizde ise derecelendirme haritaları toprak endeksi, verimlilik ya da varlık puanı ve konum endeksi puanı gibi üç farklı kritere göre belirlenmektedir. Ancak kullanılan bu yöntemin yüzeysel ve detaydan uzak oluşu yeni ve daha kapsamlı bir eşitliğin geliştirilmesi gerekliliğini ortaya koymaktadır. Yapılan bu çalışmada derecelendirme haritalarının oluşturulmasında kullanılan sınıflandırılmış ve sınıflandırılmamış parsel endekslerinin belirlenmesi için arazi toplulaştırması yapılan bölgenin coğrafi, fiziksel, kültürel ve sosyo-ekonomik yapısını dikkate alan uluslararası kriterlere uygun daha detaylı yeni bir eşitlik geliştirilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca çalışmada eşitliklerde kullanılan parametrelerin oranlarının arazi toplulaştırmasında parsel endekslerine, kesinti oranlarına ve miktarlarına ve hakediş miktarlarına olan etkileri de araştırılmıştır. Antalya ili sınırları içerisinde yer alan Aksu çayının arazi toplulaştırması yapılan arazilerindeki üst, orta ve alt zonlarında yer alan arazilerden üst zonu temsilen Serik ilçesine bağlı Çatallar Mahallesi, orta zonu temsilen Serik ilçesine bağlı Abdurrahmanlar Mahallesi ve alt zonu temsilen Aksu ilçesine bağlı Solak Mahallesi arazileri materyal olarak seçilmiştir. Çalışma sonucunda tüm eşitliklerin parsel endeksini mevcut yönteme göre daha detaylı hesapladığı belirlenmiştir. Tüm mahallelerde parsel endeksi ve kesinti oranı açısından toprak endeksinin %30'unun arazi nitelik endeksinin %70'inin alındığı eşitlik avantajlı iken, kesinti miktarı ve hakediş açısından toprak endeksinin %50'sinin arazi nitelik endeksinin %50'sinin alındığı eşitlik avantajlı çıkmıştır. Eşitlikte toprak puanı önemli bir parametre olduğu için toprak puanı oranın %50 olduğu eşitlik çalışmada en avantajlı eşitlik olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak bu çalışma ile ülkemizde yapılan arazi toplulaştırması çalışmalarına sistem ve yöntem açısından yeni bir bakış açısı kazandırılmış ve mevcut yöntemlerin eksik yönleri değerlendirilerek, yeni bir yöntem önerilmiştir.

The success and timely completion of the land consolidation project depends on the land rating, one of the most important stages of consolidation projects, which should be fair and acceptable by landowners. In many countries of the world, various methods have been developed and put into practice for the purpose of land rating. In our country, the rating maps are determined according to the soil index, productivity or existence score and location index values. However, as this method is superficial and not detailed, it necessitates the development of a new and more comprehensive method. In this study, it was aimed to develop a new and more detailed equation in accordance with the international criteria and taking into account the geographical, physical, cultural and socio-economic characteristics of the region where the land is consolidated to compute classified and unclassified parcel index used in the formation of the rating maps. In addition, the effects of proportions of the parameters used in the equations on parcel index, deduction rate and amounts as well as progress payment amounts are also investigated. Three different districts were chosen in the Aksu river lands in Antalya where land consolidation is in practice. The districts used as material are Çatallar district in the upper zone, Abdurrahmanlar district in the middle zone and Solak district in the lower zone. As a result of the study, it has been determined that new equation calculated the parcel index in more detail than the current equation. The equation where soil index is 30% and land quality index is 70% is advantageous in terms of the parcel index and the deduction rate in all the districts, while the equation, where the percentages of soil index and land quality index are equal, is advantageous in terms of the amount of deduction and the progress payment amounts. Equation which has 50% of soil index is determined as the most advantageous equation in the study because soil is an important parameter in equation. As a result, this study has given a new perspective to the land consolidation studies in our country in terms of the system and method and proposed a new method by evaluating the missing aspects of existing methods.