Karotis aterosklerozunun dopler bulguları, risk faktörleri ve iskemik strokdaki rolü

Abstract

ÖZET Ekstrakranial Karotis atreosklerozu ve stenozu (EKAS), iskemik strok etyopatogenezinde önemli rol oynayan bir durumdur. Asemptomatik populasyonda yaş ilerledikçe aterosklerotik değişiklikler ortaya çıkmaktadır. İskemik stroklu olgularda bu oranlar oldukça yüksek olup, ipsilateral karotis stenozunun %70'lere, ileri stenozun %10- 20'lere varan oranlarda ortaya çıktığı ve tüm iskemik strokların %20'sinin karotislerden kaynaklanma olasılığının olduğu kaydedilmiştir. Bu çalışmada karotis aterosklerozunun iskemik stroktaki rolünü, risk faktörlerini ve Doppler bulgularını ortaya koymayı amaçladık. Yaş aralığı 40-85 olan 29'u erkek 27'si kadın 56 iskemik stroklu hasta çalışma kapsamına alındı. Kontrol grubu olarak yaş aralığı 42-80 olan 13'ü erkek 11 'i kadın, 24 olgu seçildi. Karotis atrerosklerozu olan ve olmayan stroklu gruplar kendi aralarında ve kontrol grubu ile ; Doppler bulgularının sıklığı, özellikleri ve risk faktörleri yönünden karşılaştırıldı. Karotis aterosklerozu ve stenozunun iskemik strokta önemli oranda görüldüğünü (%67) ve asemptomatik kontrol grubuna göre sıklık (p<0,05) ve stenoz derecesi yönünden fazla olduğunu saptadık. EKAS'ın yaşla arttığı ve erkeklerde daha fazla olduğu görüldü(p<0,05). Hipertansiyon, hiperkolesterolemi, diabet ve sigara içim oranlarının EKAS olan grupta daha yüksek olduğu dikkati çekmiştir. Serebrovasküler hastalık öyküsü ve iskemik kalp hastalığı bulunma sıklığı, tromboemboli kaynağı diğer nedenler olan hastalara göre fazla bulunmamıştır. Serebral enfarktla ipsilateral veya bilateral karotis aterosklerozu %51,7 sıklıkla ortaya çıkmıştır. Tromboemboli kaynağı olma riski yüksek olan, ipsilateral orta ve ileri stenoza sahip hasta oranı %20'dir. Bu grupta morfolojik özellik gösteren (ülsere, kalsifiye ve heterojen) aterom plaklarının daha fazla ortaya çıktığı görüldü. Aterom plakları en sıklıkla karotis bifurkasyonunda bulbus bölgesinde bulunmuştur. Sağ karotiste EKAS oranı sola göre fazladır (p<0,05). Gruplar arasında serebral enfarkt büyüklüğü yönünden önemli fark yoktu (p>0,05). Tromboemboli kaynağının karotisler olduğunu düşündüğümüz hastalarda, orta ve küçük enfarktların daha sık olduğu, borderzone enfarktların daha fazla ortaya çıktığını gördük. Doppler US, karotis hastalığının saptanmasında non invaziv kolay uygulanılabilir bir testtir. Karotis stenozunu izlemede, medikal ve cerrahi tedaviye karar vermede yaran büyüktür. Dolayısı ile strokun önlenmesinde yardımcı bir yöntem olarak önemi giderek artmaktadır. 55