Yüksek oleik asit içeriğine sahip yerfıstığı (Arachis hypogaea L.) hatlarının geliştirilmesi ve moleküler ıslahı

Abstract

Yerfıstığı, yüksek oranda yağ, yağ asitleri ve protein içeren ve tüm dünyada talep gören önemli bir yağ bitkisidir. Genellikle tropik ve yarı tropik bölgelerde yoğun olarak yetiştirilen yerfıstığında yağ içeriğinin ve kalitesinin arttırılması önemli ıslah amaçlarından biri olmuştur. Geleneksel ıslah çalışmaları ile ulaşılmak istenen bu amaca günümüzde yeni teknolojilerin entegrasyonu ile daha kısa sürede ve daha az iş gücü ve girdi ile ulaşabilmek mümkün hale gelmiştir. Bu çalışmada yüksek tohum verimine sahip olan NC-7 ve Florunner çeşitleri ile yüksek oleik asit içeriğine sahip HOG genotipinin karşılıklı (resiprokal) melezlemesi yapılmıştır. Melezleme sonrasında elde edilen generasyonlarda yüksek oleik asidi kontrol eden ahFAD2A ve ahFAD2B genlerindeki nokta mutasyonlar moleküler olarak takip edilmiştir. Melez materyallerde CAPS ve allel spesifik markerler olmak üzere iki farklı PCR temelli yöntem kullanılmıştır. Moleküler analizler sonucunda beklenilen bant uzunluklarını veren F1 melez aileleri seçilmiş ve bir sonraki generasyona ilerletilmiştir. F1 aşamasında yapılan marker analizi ile hangi kombinasyonların gerçek melez olduğu belirlenebilmiştir. F2 generasyonunda seçilen bazı genotiplerin tohumlarından yağ eldesi sokselet kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Ham yağ esterleştirildikten sonra gaz kromatografisinde kullanılmış ve seçilen F2 bireylerinin yağ asitleri profili ortaya çıkarılmıştır. Seçilen F2 bireylerinde oleik asit içeriği %44.0 ile 80.4 aralığında bulunmuştur. Ebeveynler hariç yağ asitleri analizi yapılan 14 F2 bireyi içerisinden; 2-1 (%70.5), 2-31 (%78.8), 3-6 (%80.3) ve en yüksek oleik asit miktarına sahip 3-7 (%80.4) genotipleri elde edilmiştir.

Groundnut is an important oilseed crop worlwide with high oil and protein content and fatty acids. It is usually grown throughout tropical and sub-tropical regions. Oil content and quality improvement of groundnut is one of the most important breeding targets. Integration of new technologies into conventional breeding makes the breeding process shorter, reduces the labour and the inputs. In this study, the genotype HOG with high oleic acid was crossed with high yielding varieties NC-7 and Florunner reciprocally. The genes controlling high oleic acid (ahFAD2A and ahFAD2B) were screened in hybrids with molecular markers after hybridization. Analyses were conducted using two different PCR based approach, CAPS marker with restriction enzymes and AS-PCR. Hybrids showing the expected bands were selected and advanced to F2 generation. The true hybrids could be determined by the use of these molecular markers. Genotypes with high oleic acid character were selected among 95 progenies in F2. Selected F2 seeds were also subjected to oil content and fatty acid analyses to display their values. Oil content and fatty acid analyses were done by using soxhelet apparatus and gas chromatography, respectively. The results indicated that several F2 individuals were of 70% or higher oleic acid ratio such as 2-1 (70.5%), 2-31 (78.8%), 3-6 (80.3%) and 3-7 (80.4%).