Çalışanların bilgi yönetim sistemlerinde değişime karşı direnç, algı ve tutumlarının incelenmesi: Bir üniversite hastanesi örneği

Abstract

Bilgi teknolojilerinde yaşanan baş döndürücü gelişmelerin etkisi, sağlık sektöründe de büyük ölçüde hissedilmektedir. Tıbbi alanda gelişen teknoloji ile birlikte sağlık hizmetlerinin türü ve niteliği de değişirken, bu hızlı değişim sürecinde yoğunlaşan işlemlerin ve karmaşıklaşan iş süreçlerinin dikkatlice organize edilmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu anlamda, kaliteli sağlık hizmetlerinin sunumu için hastanelerde bilginin optimum fayda ile yönetilmesi gerekmektedir. Özellikle hastane bilgi yönetim sistemlerinde (HBYS) yaşanan gelişim ve değişim süreçlerinde, hizmet sektörünün ana unsuru olan çalışanların alışkanlıkları, teknolojik değişimlere karşı gösterdikleri direnç, geliştirdikleri algı ve tutumlar yeniliğe adaptasyonu olumsuz yönde etkilemekte, dolayısıyla sağlık hizmetlerinin kalitesi düşerken başarılı bir sağlık yönetimi uygulanamamaktadır. Diğer sektörlerde olduğu gibi sağlık alanında yaşanan değişim sürecinde de en önemli faktörün insan, kültür ve alışkanlıklar olduğu dikkate alındığında yeniliğin kabullenilmesi ve benimsenmesi yerine değişime karşı gösterilen direncin altında yatan nedenlerin bulunması, çalışanların algı ve tutumlarına yönelik sorunların ortaya konulması değişimi yönetme bilinci açısından çok önemlidir. Bu doğrultuda yapılan çalışmada, bir üniversite hastanesinde kullanılan eski hastane bilgi yönetim sisteminden yeni hastane bilgi yönetim sistemine geçiş süreci değişim yönetimi yaklaşımıyla incelenmiş, değişim sürecinde çalışanların değişime karşı gösterdikleri direnç, direnç nedenleri, algı ve tutumlarına yönelik problemler ortaya konmuş, sunulan çözüm önerileri ile değişimi ve direnci yönetme bilincinin oluşturulması, bilgi teknolojilerinin getirdiği yeniliklerin kabullenilmesi ve benimsenmesi noktasında çalışanlarda farkındalık oluşturulması amacıyla alınacak önlemler değerlendirilmiştir. Son olarak, değişim sonrası yeni HBYS'nin teknolojik, yönetimsel ve finansal etkileri tartışılmıştır. Çalışma genel olarak dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde çalışmanın amacı, önemi ve sorunsaldan bahsedilmiştir. İkinci bölümde genel bilgiler başlığı altında araştırma ile ilgili literatür taramasında ulaşılan bilgiler, bilgi yönetimi ve bilgi yönetim sistemleri, sağlık bilişimi ve sağlık bilgi sistemleri, hastane bilgi yönetim sistemi (HBYS), değişim yönetimi ve direnç, değişim yönetimi araçları ve safhaları, sağlık bilgi teknolojilerinde değişim ve HBYS boyutu gibi konulardan bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde araştırmada kullanılan gereç ve yöntem ortaya konmuş, dördüncü bölümde ise araştırmada uygulanan anket sonuçları SPSS veri analizi ile incelenmiş, elde edilen bulgular kapsamında değerlendirmeler yapılarak sonuç ve önerilerde bulunulmuştur. Bu çalışmada, elde edilen bulgular doğrultusunda sunulan öneriler ile HBYS'nin değişim ve yenilenmesi sürecinde ortaya çıkan problemlerin en az zararla çözülmesi, en kısa sürede adaptasyonun sağlanarak maksimum fayda ile değişimin yönetilmesi ve sonuç olarak hasta ve çalışan memnuniyeti gözetilerek sağlık hizmetlerinin kalitesinin artırılması hedeflenmiştir.

The effect of the improvements in information technologies is being perceived in health sector as well. Besides the changes on quality and the types of health services with the technological information on medicine, it has been a necessity to organize carefully the intensifying transactions and complexifying processes in this rapid changing period. In this sense, in order to serve qualifying health services, it is required to manage the information with optimum benefit in the hospitals. Especially in the development and change processes of hospital information management systems, the habits of the employees, resistence towards technological improvements and the attitudes and perceptions of the employees towards technological improvements effect the adaptation to change process negatively; hence it cannot be performed a qualifying health administration and the quality of the health services decreases at the same time. When it has been taken into consideration that the main factors in the change process of health sector, as in other sectors, are human, culture and habits; in terms of managing the change it is so important to find out the reasons of resistence towards change process instead of adoption and to reveal the problems about the attitudes and the perceptions of the employees.In the study performed in this direction; it has been examined of the change process from an old Hospital Information Management System to a new one with the change management approach, it has been revealed the problems about the resistence, perceptions and the attitudes of the employees and it has been also evaluated of creating conciousness about managing change and resistence with problem solving suggestions, precautions about creating awareness of adoption to the change process which brought by the information technologies. Finally, the technological, managerial and financial effects of the new HBYS after the change are discussed.Generally, the study consists of 4 sections. In the first section, it has been mentioned of the objective, importance and the main problem. In the second one, it has been talked about studies in the literature, information management and the systems of it, health information and the systems of it, Hospital Information Management System, change management and resistance, the steps and the tools of the change management, change in information technologies and the aspects on Hospital Information Managemet System under the topic of General Knowledge. In the third section, it has been introduced the tools and methods used in the research. In the final section, the survey results was examined with SPSS and some suggestions were given according to the evaluations of findings.In this study, with the suggestions given after the findings, it has been aimed to solve the problems on the process of renewal of the Hospital Information Management System with minimum loss, to adopt as soon as possible and to manage with maximum profit, finally to improve the quality of health services with paying regard to pleasure of employees and the patients.