Çocukluk çağı idiopatik trombositopenik purpuralı hastalarda demir eksikliğinin araştırılması

Abstract

62 ÖZET Bu çalışmada Mart 2003 ile Mart 2004 aylan arasında Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hematoloji-Onkoloji Ünitesine yatırılıp takip ve tedavi edilen 30 İTP hastası ve kontrol grubu olarak da 78 sağlam çocuk poliklinik hastası prospektif olarak demir eksikliği ve anemisi açısından karşılıklı olarak değerlendirildi. Gruplar kendi içerisinde ve karşılıklı olarak tam kan tablosu indeksleri, serum demiri, ferritin, TDBK, transferrin saturasyon yüzdesine göre SPSS 1 1.0 for Windows programı kullanılarak istatistiksel karşılaştırılmaları yapıldı. Ayrıca kontrol grubunu oluşturan 78 olguda demir eksikliği kriterlerine göre ortalama trombosit sayısının demir eksikliği ile ilişkisi irdelendi. İdiopatik trombositopenik purpuralı hasta grubunu oluşturan 30 olgunun 17'si erkek (%56.7), 13'ü kız (%43.3) ve bunların 18'i akut, 12'si kronik İTP'den oluşmaktaydı. Hastaların ortalama yaşları akut olgularda 5.8±3.2, kronik olgularda 10.4±3.1 ve tüm olgularda 7.7±3.9 yıl idi. Kontrol grubunda ise 41 'i erkek (%52.6), 37'si kız (%47.4) toplam 78 çocuğun yaş ortalaması yıl olarak 6.8±3.9 idi. Her iki grubun da en küçüğü 1 yaşında, en büyüğü 15 yaşında idi. Bu çalışmada akut ve kronik İTP arasında gizli demir eksikliği kronik olgularda daha fazla görülürken, demir eksikliği anemisi açısından bir fark yoktu. Hasta grubu ile kontrol grubu arasında da gizli demir eksikliği, hastalarda daha sık iken, demir eksikliği anemisi açısından bir fark yoktu. Gizli demir eksikliği hasta grubunda daha fazla olmakla birlikte, her iki grupta da demir eksikliği anemisinin yaklaşık iki katı oranında daha fazla görüldüğü saptandı. Kontrol grubunda serum demiri (<30 ı^g/dl), hemoglobin (<11 gr/dl), transferlin saturasyonu (<%5) düşüklüğü olanlarda (bu değerlerin üstündeki, yani anemisi olmayanlara göre) ortalama trombosit sayısında anlamlı derecede artış saptandı. Aksine serum ferritini (<10 ng/ml) ve transferrin saturasyon (<%16) düşüklüğü ile ortalama trombosit sayısı arasında normallere göre anlamlı bir fark yoktu. Yine bu çalışmadaki olgularda hemoglobin değerleri düştükçe (<10.5, <10 ve <7 gr/dl) ortalama trombosit sayısındaki artış daha belirgin hale gelmekteydi. İTPTi bir hastamızda ise kanama sonucu meydana gelen demir eksikliği anemisine bağlı ve demir tedavisi ile düzelen trombositopeni saptandı. Anahtar kelimeler: Trombositopeni, demir eksikliği, eritropoetin, trombositoz

63 SUMMARY Assesment of iron deficiency anemia in childhood idiopathic thrombocytopenic purpura. In this study 30 children with idiopathic thrombocytopenic purpura (ITP) were investigated prospectively, in the view point of iron deficiency and anemia. Patients were followed up between March 2003 and March 2004 at Dicle University Hospital, Department of pediatrics, Hematology-Oncology Unit. Control group consisted of 78 healthy children followed up at the outpatient clinic. Groups were compared statistically within and between themselves according to indexes of complete blood count, serum iron, ferritin, total iron binding capacity, transferrin saturation by SPSS 11.0 for Windows program. Furthermore the relation between mean platelet counts and iron deficiency was investigated in 78 control subjects. Patients group consisted of 30 children with ITP; 17 male (56.7%), 13 female (43.3%). Of all ITP patients, 18 of them were acute, 12 were chronic ITP. The mean age of patients was 5.8 ±3.2 years in acute ITP and 10.4±3.1 years in chronic ITP. The mean age of total patients was 7.7±3.9 years. Control group comprised 41 male (52.6%) and 37 female (47.4%) with mean age of 6.8±3.9 years. The youngest patient was 1 year old and oldest 15 years old. In this study, occult iron deficency (ID), was found to be more in chronic ITP patients then acute ones, while there was no difference in the ratio of iron deficiency anemia (IDA). Although ID was observed more frequently in patients, there was no significant difference in the frequency of IDA between patients and control. Occult ID was observed more frequently in patients but approximately doubled the amount of IDA in both patients and controls. There was significantly higher platelet counts in control subjects with low serum iron (<30 ng/dl), hemoglobin (<11 gr/dl), transferrin saturation (<5%) compared to non-anemic control subjects. On the contrary, there was no significant difference in platelet counts between control subjects with low serum ferritin (<10 ng/ml) and transferrin saturation (16%) and subjects with normal serum ferritin and transferrin saturation. In this study also we observed falling hemoglobin values (<10.5, <10, <7 gr/dl) paralel to rising platelet counts. Thrombocytopenia observed in one of our patients with ITP based on IDA that occured due to hemorrhage and thrombocytopenia resolved by iron supplementation in this patient. Key words: Thrombocytopenia, iron deficiency, erythropoietin, thrombocytosis.