Kronik ruhsal hastalığı olan bireye bakım verenlerde eş bağımlılık ve ilişkili faktörler

Abstract

Bu araştırma, kronik ruhsal hastalığı olan bireye bakım verenlerde eş bağımlılık ve ilişkili faktörleri belirlemek amacıyla tanımlayıcı ve ilişki arayıcı türde yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde kronik ruhsal hastalık tanısıyla en az 6 aydır tedavi gören hastaların primer bakım sorumluluğunu alan ve en az okuryazar olan gelişigüzel örneklem metodu ile seçilmiş 379 hasta yakını oluşturmuştur. Araştırmanın verileri 07 Kasım 2018-11 Mart 2019 tarihleri arasında toplanmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında; araştırmacılar tarafından hazırlanan bilgi formu ve Eş Bağımlılık Belirleme Ölçeği (EşBBÖ) kullanılmıştır. Veriler sayı, yüzde, ortalama ± standart sapma olarak özetlenmiştir, analizde, Shapiro Wilks, Mann Whitney U, Kruskal Wallis, Tukey Testi, Pearson Korelasyon Katsayısı, Tek Yönlü Varyans Analizi kullanılmıştır. İstatistik olarak p<0,05 değerler anlamlı kabul edilmiştir.Bakım verenlerin yaş, cinsiyet, eğitim durumu, çalışma durumu, gelir durumu, medeni durum, yakınlık durumu, kendilerinde süreğen bir hastalık olma durumu, bakım sorumluluğunun yüklenildiği başka bir bireyin olma durumu, kişilik özelliklerinden analitik düşünme, canlı/hareketli olma, duyarlı/duygusal olma, kendine güvenme ve endişeli olma, aile ilişkileri algısı, şiddete maruz kalma durumları ile eş bağımlılık puan ortalamaları arasında istatistiksel açıdan anlamlı fark olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Bakım verenlerin aile yapısı, en uzun yaşadıkları yer, kişilik özelliklerinden girişken, sorumluluk sahibi, düzenli, sakin, kurallara bağlı ve tepkisel/karşıt olma, alışkanlık varlığı, bakım verilen bireye bağlılık durumu ve bakım verilen bireyin tanısı ile eş bağımlılık puan ortalamaları arasında istatistiksel açıdan anlamlı fark olmadığı belirlenmiştir (p>0.05).Kronik ruhsal hastalığı olan bireylere bakım verenlerde hafif düzey eş bağımlılık olduğu (58.42±12.71) tespit edilmiştir. Sonuç olarak, kronik ruhsal hastalığı olan bireylere verilen sağlık hizmetlerinin yanı sıra, bakım vericilerin de değerlendirilmesi, var olan risk durumlarının tespit edilmesi ve erken profesyonel yardım almalarının sağlanması önerilebilir.Anahtar Kelimeler: bakım verici; eş bağımlılık; kronik ruhsal hastalık

This research was carried out with descriptive and regression models in order to determine codependency and related factors in caregivers of individuals with chronic mental illness.The study group is chosen by random sampling method and consisted of 379 patient's relatives, who are literate at least and took the primary care responsibility of the patients treated for at least 6 months with the diagnosis of chronic mental illness in Ankara Numune Training and Research Hospital. The data of the research was collected between November 7, 2018-March 11, 2019. Data form prepared by the researchers and Codependency Determination Scale (CDS) were used to collect the research data. Data are summarized in figures, percentage, mean ± standard deviation. Shapiro-Wilk Test, Mann-Whitney U Test, Kruskal- Wallis Test, Tukey's Test, Pearson's Correlation Coefficient and One Way Analysis of Variance (ANOVA) were used in the analysis. Values as p<0.05 were considered statistically significant.Age, gender, educational status, working status, income status, marital status, closeness status, status of having a chronic illness, status of having care responsibilities to an another patient, and the personality characteristics of analytical thinking, being lively/dynamic, sensitive/emotional, self-confident or anxious, perception of family relations, exposure to violence and codependency score averages were found statistically significant (p<0.05). The family structure of the caregivers, the place where they live the longest and among the personality characteristics of being sociable, responsible, regular, calm, rule-bound or reactive/opposed, the presence of habit, loyalty status of the caregiver, diagnosis of the individual in need of care and codependency score averages were not found significant (p>0.05).It was found that there was a slight level of codependency (58.42 ± 12.71) in the caregivers of individuals with chronic mental illness. In conclusion, evaluation of caregivers, identification of existing risk situations and providing early professional help to caregivers might be suggested, in addition to the health services provided to individuals with chronic mental illness.Key Words: caregiver, codependency, chronic mental illness