Ateşli silah yaralanmalı hastalarda mortaliteye etkili faktörler

Abstract

47 7. ÖZET: Ateşli silah yaralanmaları (ASY), tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yüksek mortalite ve morbidite nedenleri arasındadır. Literatürde ASY'na maruz kalan hastalarda pek çok araştırma yapılmıştır. Ancak mortaliteyi etkileyen asıl faktör/faktörlerin ne olduğu tartışma konusudur. Tek sistemi ilgilendiren mortalite çalışmaları olmakla beraber, vücudun değişik bölgelerinin ve birçok organ ve sistemleri içeren ASY'na maruz kalan hastalarda mortalite üzerine etkili faktörlerle ilişkili çalışmalara rastlamadık. Bu çalışmayı çoklu organ yaralanması olan ateşli silah yaralanmalı hastalarda mortaliteye etkili faktörleri tespit etmek amacıyla planladık. Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Kliniğine Ocak 2000 ile Aralık 2004 arasında ASY nedeniyle başvuran 714 hastanın kayıtları geriye dönük olarak incelendi. Sağ kalanlar (Grupl) ve ölenler (Grup2) arasında mortalite üzerine etkisi olabileceğini düşündüğümüz; ileri yaş, cinsiyet, özkıyım amaçlı olması, uzun namlulu silahla yaralanma, saçma atan silahlarla yaralanma, yakın atış, gecikmiş başvuru zamanı, gecikmiş operasyon süresi, başvuruda derin anemi varlığı, başvuruda şok varlığı, ateşli silah giriş sayısı £4 olması, yaralanma bölgeleri (Kafa bölgesi, Sol göğüs bölgesi, Üst abdomen), ciddi kafa travması varlığı, ciddi toraks travması varlığı, ciddi batın travması olması, ekstremite vasküler yaralanması, femoral arter yaralanması, trakea veya özofagus yaralanmasının olması, multiple kan transfüzyonu yapılması, hastanede kalış süresi, GKS, RTS ve PATİ değerleri analiz edildi. Çalışmaya dahil edilen hastaların %84.9 (n=606)'si yaşadı (Grup 1), %15.1 (n=108)'si öldü (Grup 2). Genel mortalite oranımızı %15.1 bulundu. Hastaların (616'sı erkek, 98'i kadın) yaş ortalaması; 27.25±0.48 (1-82) idi. Ünivariete istatistiksel analizler neticesinde; özkıyım amaçlı yaralanma (p=0.000), gecikmiş operasyon süresi (p=0.000), başvuruda derin anemi varlığı (p=0.000), şok varlığı (p=0.000), ciddi kafa travması varlığı (p=0.000), ciddi toraks travması olması (p=0.001), ciddi batın travması olması (p=0.000), femoral arter yaralanması (p=0.001), trakea ve özofagus yaralanması (p=0.000), multiple kan transfüzyon (p=0.009), GKS'nın 0-7 olması (p=0.000), GKS'nın 8-12 olması (p=0.000) ve düşük RTS skoru (p=0.000)'nun mortalite üzerinde anlamlı etkisinin olduğunu tespit ettik. Multivarite analiz sonucunda; gecikmiş operasyon süresi (Odds Ratio, OR=31.132, %95 Confidence Interval, Cl=2.737-354.179, p=0.006), başvuruda derin anemi varlığı (OR=0.016, 01=0.002-0.142, p=0.000), ciddi kafa travması varlığı (OR=0.002, Cl=0.000- 0.029, p=0.000), ciddi batın travması olması (OR=0.076, 01=0.010-0.556, p=0.011), trakea ve ösafagus yaralanması (OR=0.001, 01=0.000-0.058, p=0.001), ve düşük RTS skoru (OR=0.117, 01=0.049-0.280, p=0.000) mortaliteyi etkileyen en önemli bağımsız değişkenler olarak bulundu.

48 8. SUMMARY: Gunshot injuries are one of the reasons of high mortality and morbidity in Turkey as it has been all over the world. There have been many studies on the patients exposed to gunshot injuries in the literature, but which main factor affects the mortality has been still controversial. Although there are mortality studies related to one system, we haven't found the studies related to the effective factors on mortality in patients exposed to gunshot injuries included in multiple organ and systems in the literature. We planned this study in order to determine the effective factors on mortality on the patients exposed to gunshot injuries with more than one organ. We retrospectively reviewed the hospital records of 714 patients admitted to Emergency Department of Dicle University, between January 2000 and December 2004. The reasons that we thought to be effective on mortality between alive Group (Group 1) and dead Group (Group 2) such as old age, sex, aimed of suicide, long barreled injuries, pellet injuries, contact/near contact shot, delayed admission time, delayed operation time, serious anemia during admission, presence of shock during admission, more than four entrance wound, injury areas (Head area, Left thorax area, Upper abdomen), serious cranial injury, serious thorax injury, serious abdominal injury, extremity vascular injury, femoral artery injury, trachea or esophagus injury, administration of multiple transfusion, hospitalization time and trauma scores as GKS, RTS.PATI were analyzed. In our study; 84.9 % (n=606) of the patients were alive, while 15.1 % (n=108) died. All over mortality rate was 15.1 %. The mean age was 27.5 years (616 male, 98 female). As a result of unvaried statistical analyzes, we determined that aimed of suicide, delayed operation time, presence of serious anemia during admission, presence of shock, presence of serious cranial trauma, serious thorax injury, serious abdominal injury, femoral artery injury, trachea or esophagus injury, multiple blood transfusion, GKS 0-7.GKS 8-12, low RTS were significant factors on mortality. Multivariate analysis showed that delayed operation time (Odds Ratio, OR=31.132, %95 Confidence Interval, Cl=2. 737-354.179, p=0.006), serious anemia during admission (OR=0.016, Cl=0.002-0.142, p=0.000), serious cranial injury (OR=0.002, Cl=0.000-0.029, p=0.000), serious abdominal injury (OR=0.076, Cl=0.01 0-0.556, p=0.011), trachea or esophagus injury (OR=0.001, CI=0.000-0.058, p=0.001) and low RTS (OR=0.117, CN0.049- 0.280, p=0.000) were independently significant in predicting mortality.