Tıp Fakültesi öğrencilerinin empati düzeyinin ölüme ve ölümcül hastaya yaklaşım ile ilişkisi

Abstract

Kişiler arası ilişkiler bağlamında `empati` kavramı en sade haliyle `kişinin, bir başka kişinin duygu veya düşüncelerini, herhangi bir ek çaba göstermeksizin, doğru bir şekilde anlama ve yorumlama yeteneği` şeklinde ifade edilebilir. İletişimde karşıdaki bireyin duygu ve düşüncelerini kavramayı ve yorumlamayı kolaylaştırma işlevi gören empati becerisi Tıp Eğitimi literatüründe Tıp Fakültesi öğrencilerinin sahip olması gereken önemli bir beceri olarak görülmektedir. Hasta-hekim ilişkisinin en zor süreçlerinden biri de ölmekte olan hastalar ve bu hastaların yakınları söz konusu olduğunda ortaya çıkmaktadır. Literatürde, ölümcül hastalığa yakalanmış olan hastaların kendisini yalnız hissettiği, hastane ortamında kendisine canlılığını yitirmiş bir nesne gibi davranıldığı yönünde birtakım bulgular yer almaktadır. Araştırmanın amacı, Tıp Fakültesi öğrencilerinin empati düzeyini ve ölüme-ölümcül hastaya yaklaşımını belirleyerek empati düzeyi ile `ölümden/ölümcül hastadan kaçınma düzeyi` ve `ölümcül hasta ve hasta yakınlarıyla yaşanan iletişim bozukluğu düzeyi` arasındaki ilişkileri ortaya koymaktır. Kesitsel, tanımlayıcı ve ilişki arayıcı tipte olan çalışma Konya ilinde bulunan Necmettin Erbakan Üniversitesi (NEÜ) Tıp Fakültesi ve Selçuk Üniversitesi (SÜ) Tıp Fakültesi öğrencileri ile yürütülmüş olup; çalışmada 372 anket formu (NEÜ'den 196; SÜ'den 176) değerlendirilmiştir. Öğrencilerin empati düzeyini ölçmek için Jefferson Doktor Empati Ölçeği Öğrenci Versiyonu (JDEÖ-S); ölüme ve ölümcül hastaya yaklaşımı ölçmek için Ölüme ve Ölümcül Hastaya Yaklaşım Tutum Ölçeği (ÖÖHYTÖ) kullanılmıştır. Öğrencilerin JDEÖ-S ölçeği toplam puan ortalaması 103.30±15.24; ÖÖHYTÖ toplam puan ortalaması 52.09±8.65 olarak saptanmıştır. JDEÖ-S toplam puan ortalaması ile ÖÖHYTÖ toplam puan ortalaması arasında pozitif yönde, orta düzeyde (0.339), anlamlı bir ilişki saptanmıştır (p<0.05). Gerçekleştirilen basit regresyon analizine göre JDEÖ `S` versiyonu toplam puanları (empati düzeyleri), ÖÖHYTÖ toplam puanlarındaki değişmelerin (ölümden ve ölümcül hastadan kaçınma düzeyi ile ölümcül hasta ve hasta yakınları ile iletişim güçlüğünün boyutundaki yükseliş veya azalışların) yaklaşık %11'ini (R2=0.115) anlamlı şekilde açıklamaktadır (p<0.05).

In the context of interpersonal relations, the concept of empathy can be expressed as `the ability of the person to understand and interpret another person's feelings and thoughts without any additional effort`. In the Medical Education literature, the ability of empathy which functions to facilitate the understanding and interpretation of the feelings and thoughts of the individual in communication is seen as an essential skill in medical students. One of the most difficult processes of the physician-patient relationship is when it comes to the terminally ill patients and their relatives. In the literature, there are serious findings implying that terminally ill patients feel alone and is treated like a lifeless object in the hospitals. The aim of this study is to measure medical students' empathy levels, to identify their approaches to death and dying patients, and finally to search whether any relationship exist between the empathy levels and approaches to death and dying patients (`avoiding death and the dying` and `hardness in communicating with the dying and his/her relatives`). The cross-sectional, descriptive and relational study was conducted with the students of Necmettin Erbakan University (NEU) Medical Faculty and Selcuk University (SU) Medical Faculty in Konya, 372 questionnaires were evaluated (197 from the NEU; 176 from the SU). The Jefferson Scale of Physician Empathy-Student Version (JSPE-S) was used to measure medical students' empathy levels and the Approach to Death and Dying Patients Attitude Scale (ADDPAS) was used to identify medical students' approaches to death and dying patients. The mean total score of JSPE-S was 103.30±15.24 and the mean total score of ADDPAS was 52.09±8.65. There was a positive and medium level (0.339) significant correlation between the mean total score of JSPE-S and mean total score of ADDPAS (p<0.05). According to the simple regression analysis, total scores of JSPE-S (medical students' empathy levels) explained in the total scores of the ADDPAS (avoidance level of death and dying patients, and the increase or decrease in the size of communication difficulties with dying patients and their relatives) were approximately 11% (R2=0.115) was significant (p<0.05).