Osmanlı-Türk anayasal gelişmeleri

Abstract

ÖZET Bu çalışmamızda Osmanlı - Türk Anayasal gelişmeleri incelenmiştir. Ancak konunun özelliği itibariyle öncelikle anayasa tanımı ve kavramı üzerinde durulmuş ve çalışma üç bölüm altında ele alınmıştır. Birinci bölümde, anayasa kavramı başlığı altında; anayasa terminolojisi, tanımı, türleri, üstünlüğü, hukuk kavramı doktrindeki görüşler ile tarihsel gelişimi dikkate alınarak açıklama yapılmıştır. ikinci bölümde, Osmanlı Anayasal gelişmeleri, bu gelişmelerin, tarihsel gelişimi, doktrin, ilgili belge ve kaynaklardan yararlanılarak incelenmiştir. Bu bölümde Batılı devletlerin ve Osmanlı devletinin içinde ve dışında cereyan eden sosyal - siyasal olaylara değinilmiştir. Üçüncü bölümde ise, Türk Anayasal gelişmeleri başlığı altında 1921, 1924, 1961 ve 1982 Anayasaları incelenmiş, anayasaların tarihsel gelişimi, hazırlanışı, esasları ile uygulamaları ele alınmıştır. Bu dönemin özelliği, ulusal bir devletin kurulmuş olması, yapılan anayasa ve çalışmalarının `millet iradesi`ne dayanmış olmasıdır. Özellikle 1961 ve 1982 Anayasaları kapsamında yer alan, temel hak ve ödevler, yasama, yürütme, yargı konularının önemi dolayısıyla, konular ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Ayrıca `anayasanın oluşumu`, askeri müdahale ve rejim ilişkisi çerçevesinde anayasanın hazırlanışı ve kabul edilişi, kurucu meclis ve halkoylaması noktalarında odaklaşarak araştırılmıştır. Demokratik, laik, sosyal, hukuk devleti ilkeleri, temel haklar ve ödevler konu içersinde açıklanmıştır. Anayasa ile kurulmaya çalışılan hükümet sistemini ana hatlarıyla gözden geçirdikten sonra tarihsel süreç içersinde parlamenter sistem ile meclis hükümeti sistemi, yürütme biçimlerinden açıklamalar yapılarak Kurtuluş Savaşının özel koşullarından günümüze parlamenter rejim yapılanması 1924, 1961 ve 1982 Anayasaları karşılaştırılarak ele alınmıştır. Yargı ile ilgili açıklamalar yapılmıştır. 1961 ve 1982 Anayasaları askeri müdahale sonucunda gerçekleşmiştir. 1982 Anayasasının geçiş dönemi siyasal yaşamdaki uzantılarıyla ele alınırken ayrıca 1961 Anayasası da göz önünde bulundurulmuştur.

ABSTRACT Ottoman-Turkey Constitutional developments have been examined in this presentation. Because of me particularity of me subject, the definition and the concept of constitution have been investigated in three main parts. İn the first part, terminology, definition, type and superiority of the constitution have been explained under the headline of law concept by taking opinions in doctrin of law concept and historical developments. İn the second part, Ottoman Constitutional developments have been examined by taking the historical developments, doctrins, related documents and sources of these developments into consideration. Add to this, some social and political events occurred inside and outside of Ottoman state and Eastern states have been touched on. İn the third part, 1921, 1924, 1961 and 1982 Constitutions have been examined under the headline of Turkish Constitutional developments and the historical developments, preparation stages, foundations and practices of the constitions have been explained. Particularly of this period is that a national state had been established and the prepared constitutions and workings had been based on peoples will. The basic rights and duties covering 1961 and 1982 Constitutions have been explained in detail due to vilality of legislation, execution, judgment subjects. Apart from this, the growing of the constitution had been examined focusing on millitary interperence and subjects; The preparation and acceptence of constitution focusing on the establisher parliment and unaminity subjects. Democratic, social, secular, law states principals, basic rights and duties have been examined in this topic. The goverment system which had been tried to be established by constitution have been investigated taking in to consideration the main points. Then, the parlamentry and goverment system in historical period have been introduced by constrasting the 1924 and 1982 Constitutions and taking Kurtuluş Savaşı into consideration. 1961 and 1982 Constitutions have been made as result of military interperence. The passing period of 1982 Constitution have been examined with together the remains of political life. Additionally, 1961 Constitution have been considered.