Halifede aranan şartlar

Abstract

ÖZET Fıkıh kitaplarında halife olacak kişi için bir takım şartlar aranmıştır. Bu şartların bir kısmında görüş birliği sağlanmış, diğer bir kısmında ise görüş ayrılığı olmuştur. Halifede görüş birliği ile aranan şartlar doğuştan gelenler ve sonradan kazanılabilenler olmak üzere iki kısma ayrılmaktadır. Birinci kısım halifenin ergen, akıllı, duyu ve organlarının sağlam olması; ikinci kısım ise halifenin müslüman, hür, adil, ilmi-idari-askeri açılardan yeterli olması şartlarını kapsamaktadır. Bunlardan ilim ve adalet şartlan en çok işlenen şartlar olarak göze çarpmaktadır. Halifenin cinsiyeti, soyu, erdemliliği, günahsız olması ve görünürde olması görüş ayrılığına konu olan şartlardır. Kalsik bilginler, halife olmayı sadece erkeğin hakkı olarak görürlerken, son dönem araştırmacıları ise, kadının da halifeliğine cevaz vermektedirler. Şia'ya göre halifenin Haşimi soyundan olması, Ehl-i Sünnet'e göre, Kureyş kabilesinden olması gerekmektedir. Harici ve Mutezile'nin de benimsediği diğer bir görüşe göre ise, her hangi bir müslüman halife olabilmektedir. Şia ve ilk dönem Ehl-i Sünnet bilginlerine göre halifenin zamanının en erdemli kişisi olması gerekmektedir. Diğer bir görüşe göre ise en erdemli olmasa bile, yeterli olan herkes halife olabilmektedir. Şia'ya göre, halifenin günah ve hata işlemekten beri olması (masumiyet) gerekmektedir. Şia'nın dışındaki gruplara göre ise halifenin adil olması yeterli olmaktadır. Çünkü masum olma peygamberlere has bir özelliktir. Ehl-i Sünnet'e göre halifenin görünürde olması gerekmektedir. Şia'ya göre ise, gizli bir şekilde bile halifelik yapılabilmektedir. Nitekim onikinci imam Mehdi el-Muntazar şu an gizli bir şekilde bu görevi sürdürmektedir.

IV ABSTRAKT İn Fiqh's books, there are some conditions wanted for the people who will be caliph. Although there is agreement about some of these conditions, ther is disagreement about others. The conditions wanted for the caliph are divided into two parts: The inborn conditions and the conditions acquired later. The inborn conditions are to be mature, intelligent and sense organs are to be healthy. The acquired conditions are to be Muslim, independent, just and succesful in army, science and administration. Among tehese conditions, the science and justness are the most important. The sex, race, virtuous, innocent and appearent conditions that are countroversial. The classic scientists think that only a male can be a caliph. But the modern scientist say the female can also be a caliph. According to Shi'a scientist, the caliph shold be from Hashimi race, but Ahl al-Sunnah say tahat the caliph should be from Kureyş tribe. According to another view accepted by Harici and Mu'tezilah scientists, each Muslim can be caliph. According to Shi'a and first period of Ahl al-Sunnah scientists, caliph should be the most virtuous people in his period. According to another view, even if the people is not the most virtuous, again all people who are successful can be caliph. According to Shi'a, caliph shold be innocent and without error. According to other groups other than Shi'a, it is enough for caliph to be just. Because only prophets can be innocent. According to Ahl-al-Sunnah, caliph should be appearent, but Shi'a says that caliphet can be done in secret. According to Şi'a, the 12th İmam Mahdi al-Muntazar is doing this mission now.