Kurumsal açıdan insan hakları

Abstract

ÖZET İnsan hakları, insanın değerinden, onurundan kaynaklanan, onurlu bir yaşamı gerçekleştirmeye yönelik haklardır. İnsan hakları `özgürlük`, `kamu özgürlüğü` ve `temel haklar` listesi boyutuna indirgenemez. İnsan hakları bu kavramları da bünyesine alan ama bunların da üstünde, ahlaki taleplerdir. İnsan hakları, bir bütün olarak, onurlu bir hayatın anahtarını verir. % İnsan haklarının `Amerikan Hak Bildirileri` ve `1789 Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirileri`nde bireyci anlayışla başlayan serüveni, kolektif özgürlüğe doğru bir evrim geçirmiştir. Başlangıçta salt olarak görülen haklar, göreceli nitelik kazanmış, yeni metinler bireyden çok kişiden söz etmiş, kişi kavramı içerisine toplumsal gruplar da dahil edilmiştir. Bu gelişme kendini insan haklarının sınıflandırılmasında da göstermiştir. Birinci kuşak haklar, negatif hakları yani kişinin bu hakları kullanırken devletin karışmadığı, engel olmadığı hakları ifade ederken; ikinci kuşak dediğimiz devletin daha aktif tutum almasını gerektirir haklar ortaya çıkmıştır. Üçüncü kuşak haklarda ise kişi kavramındaki gelişmeye paralel olarak grup hakları da tanınmıştır. Ancak insan hakları bir ucu açık oluşum olarak yeni gelişmelere de açıktır. İnsan haklarının temeli insanın değeri ve onurudur. İnsanın değeri onun diğer canlılar arasındaki özel yeridir. İnsanın değeri özellik ve olanaklarının bütünüdür. İnsanı özel kılan, bir yapabilirlikler gücü ile donatık olmasıdır. İnsan haklarına sadece bir yaşam için değil; fakat, onurlu bir yaşam için ihtiyaç duyulur. İnsan haklan topluma ve devlete karşı ahlaki üstünlüğü olan haklardır. İnsan haklarının içerisinde sadece idealler yoktur. Sosyal değişme taleplerini de barındırır. İnsan hakları, kişiyi, insan haklarını ihlal eden, kötüye kullanan kurumlara karşı güçlü ahlaki saldırılar yöneltebilecek bir konuma sokar. İnsan haklarının nihai amacı, bu haklara hukuki gerçeklilik kazandırmaktadır.

ABSTRACT Human rights are the rights to realize a dignified life stemming from the valve and dignity of a man. Human rights cannot be restricted with `freedom`, `public freedom` and `basic rights`. Human rights invalve all these mentionede here a bove, but, above al they are moral/etical demands. As a whole, human rights are the key to a dignified life. The pace of human rights starting with an individualis approac in the `American Declaration of Rights` and `Declaration of French Human and Citizenship Rights` have evalved in respect of collective freedom. The rights which were absolute in mentioned not the individual but the person, and thus, in the concept of `person`, social groups have also been included. This improvement has shown itself in the classification of human rights as well. The first phase of the rights were the negative ones which the state never interrupted or obstructed While the person is using them; The second phase of the rights are those when the state is more active. The third phase of the rights, group rights have also been recognized parallel to the improvements. İn the concept of `person` Never the less human rights are open ended and bound to new developments. The essence/basis of human rights is the valve and dignity of a person. The valve of a person is his specific place among other creatures. The valve of a person is the total of other features and probabilities what makes a person special is that he is uquipped with a power of abilities. Not for a simple life only, but also for a dignified life Human rights are essential. Human rights are the rights superior to the society and the state in terms of morality/ethical valves. Human rights do not include ideals only. It hosts social transformation demands as well. Human rights entitles a person with the rights of strong ethical attacks on those abusing and violating them. The final objective of the human rights is to give a legal reality to these rights.