Antik Side şehrindeki tarihi su yapıları

Abstract

ÖZET İnceleme alanı, Akdeniz Bölgesi' nde Antalya iline bağlı Manavgat ilçe merkezinin 6 km. batısındaki Side şehri merkezindeki su yapılarını ve şehre su getiren iletim yapılarını içerir. Çalışmanın amacı, su mühendisliği ve mimarisi ile Anadolu'da önem li örnekler arasında yer alan Side su yapılarını tümüyle tanıtmaktır. Pam- filya bölgesinin önemli kıyı kentlerinden olan Side 'de antik çağda kent yaşantısının gelişmesiyle ortaya çıkan su sorunu Dumanlıyar ' dan alınıp, 25 km. aşarak kente iletilen su yollarıyla sağlanmıştı. Side su yollarının 3 km'lik ilk bölümü, Manavgat çayı üzerinde ya pılan Oymapınar Barajı ve H.E.S alanı içinde kalmıştır. `Yeni` nin `eski` yi silme çabasına karşı direnen bu tarihi ve doğal çevredeki arkeolojik kalıntıların büyük bir kısmı sular altında kalmıştır. Torosların eteğinde, Sevinç (Sevç) köyü yöresinde, Dumanlıyar mev kiinde bir mağaradan 50 m^/sn. debiyle çıkan yeraltı nehri, Manavgat (Me las) çayına karışmakta ve büyük bir hızla güneye doğru akmaktadır. Ünce gayet sarp ve dik kalker boğazlar içinden geçen Melas çayı, sonra düz ve yayvan bir alana girmekte, Manavgat'ın doğusundan denize dökülmektedir. Hidrolik mühendisliğinin eşsiz örnekleri arasında yer alan Side su yolları, nehrin sağ kıyısı boyunca, arazinin topoğrafik durumuna ve jeolo jik yapısına uyarak uzanmakta; Homa, Şıhlar, Sarılar, Kemer köy yakınla rından geçerek Side 'ye ulaşmakta, kent içinde anıtsal çeşmelere, havuzla ra ve hamamlara dağılmaktadır. Side su yollarının tarihini kesinlikle saptamak, şimdiki durumda o lanaksızdır. Yapım tekniğinde ve hidrolik sistemdeki uyumluluk; su yolu nun bir defada tümüyle programlanmış olabileceğini göstermektedir. Arazi topografyasına uyarak ve yöresel malzeme kullanılarak yapılan, Side su yollarında ekonomik bir planlama dikkati çekmektedir.

ABSTRACT The research concerns aqueducts and hydraulic constructions located in the city center of side which is six kilometres west of Manavgat, the province of. Antalya in the Mediterenean. The purpose of the study is entirely to introduce the hydraulic en gineering and architecture with the hydraulic constructions that take pla ces among the most important example in Anatolia. Side the important city of pamfilken had water problem at antique part because of quick development of city life. They solved it with water channels, bring water From Dumanliyar, Which is 25km away from city. The first three kilometres of the aqueducts of Side has been stayed between Oymapinar Dam constructed on the River Manavgat and hydroelectric power plant the big part of these archelogial remains on this historical, and natural eavirement which stand against the `New` and `old` complict li es under water, Subterranean river which comes out with 50 m-Vsn. From a cave in lo cation of Dumanliyar near Sevinç (Sevç) village on the Foots of mountains Toros, weets with the River of Manavgat(Melâs)and Flows fastly towards the south. Firstly it streams rapidly among the straight and very steep, chal- ley stoned mountain pass, then lies on level and broad ground and flows in to the sea. The Aquaducts of side taking places among the magnificient examples of the hydraulic engineering straight through the topographic and geograp hic nature of the area and come to Side through Homa, Şıh, Sarı, Kemer vil lage and spread nymphiums in the ancient city, pools and baths. At this time, it's impossible to know the history of the aqueducts of Side, The accord of the techniques of buildings and hydraulic system has shown that it has been programmed in once. An economic plan which is suitable For the topographic nature of the area and made of the materials got From that location has been stroken. II