İnkılapların Türk kadını üzerindeki etkisi (1919-1937)

Abstract

ÖZETTürk kadınının toplumdaki statüsü, tarih boyunca değişiklikler göstermektedir. EskiTürklerde kadın, toplumda erkek ile hemen hemen eşit haklara sahipken Müslümanlığınkabul edilmesi ile birlikte geleneksel-dinsel sistemin toplumda varlığını hissettirmesinedeniyle tamamen değişmiştir. Türk kadını zamanla toplumdan soyutlanmış sadece evkadını ve annelik görevleriyle sınırlandırılmıştır.Osmanlı Devletinde gerileme döneminin başlamasıyla birlikte ağır yenilgileralınması Devletin bazı kurumlarında modernleştirmenin gerekliliğini göstermiştir.1839'da ilan edilen Gülhane Hatt-ı Humayun ile Tanzimat Dönemi olarakadlandırılan Batılılaşma süreci başlamıştır. 1908'de II. Meşrutiyetin ilan edilmesiylebirlikte Kanunu-i Esasi yürürlüğe girmiş ve Meclis-i Mebusan'ın açılmasıyla başlayan yenidönemde kadınların toplumsal konumlarıyla ilgili önemli gelişmeler yaşanmıştır. 1913'teİstanbul'da ilk kız lisesi açılmış, kadınların çıkardıkları gazete ve dergilerin sayısıartmıştır. 1914'te kız öğrenciler için üniversite (İnas Darü'l Fünun ) açılmıştır.Bu dönemde patlak veren I. Dünya Savaşının koşulları nedeniyle kadınlaröğretmenlik dışında başka işlerde de çalışmaya başlamışlardır. Bu durum kadının sosyalhayatında bazı değişikliklerin meydana gelmesine olanak vermiştir. Çıkarılan Hukuk-i AileKararnamesi şeriat hukukunun düzenlemiş olduğu aile hukukuyla ilgili bölümlerde dinselkaynaktan çok fazla uzaklaşmadan ufak değişikliklerin yapılmasını öngörmüştür. Ancak1917'de yürürlüğe giren bu kararname 1919'da kaldırılmış aile hukuku yeniden şeriatkurallarına bırakılmıştır.Osmanlı Devletinde bu gelişmeler yaşanırken Batı'da daha önce yaşanan Rönesansve Reform hareketleri, coğrafi keşifler, Sanayi İnkılâbı ve teknolojik gelişmelerin etkilerisonucunda oluşan köklü değişimler yaşanmaktadır. Bu gelişmeler de kol gücünden çok,zekâ gücünün önem kazanmasına yol açan Sanayi İnkılâbı ile kadınlar ücretli olarak ve işçistatüsü altında çalışma yaşamı içinde yer almışlardır.Dünyada bütün toplumlarda kadınlar hakları için mücadele vermişlerdir. Türkkadınının hakkını elde etmek için verdiği savaş bütün dünya toplumlarının kadınlarınınsavaşlarından farklıdır. Kurtuluş Savaşı Türkiye'nin yeniden doğuşunun savaşı olup birmemleketin ölüm - kalım için verdiği olağanüstü bir savaş örneğidir. Kurtuluş SavaşındaTürk kadını memleketin varlığı için erkeği ile omuz omuza benzeri görülmedik birmücadele vermiştir. Bu kurtuluş mücadelesi sonucunda kadın haklarının gelişimi içinIyoğun bir mücadele başlatılmıştır. Bu defa mücadele alanı cehalet olmuştur. Genel olaraktoplumun, özel olarak da Türk kadının cehaletten kurtarılması için savaşılacaktır.Cumhuriyet döneminin ulusal eğitim alanında gerçekleştirdiği en önemli inkılâbıiki başlı eğitime son veren 1924 tarihli Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun çıkarılmasıolmuştur. Kadın haklarının kazanılmasında atılan ilk adım olan bu kanunla eğitim alanındayeni düzenlemelere gidilmiştir. Kıyafet ve harf değişiklikleri de sosyal alanda yapılan diğeryenilikler arasında yer almaktadır. Atatürk için kadın kıyafeti önemli konulardan biriolmuştur. Çünkü çağdaş bir ülkenin kıyafeti de çağdaş olmalıdır. Bu nedenle 1925'teKastamonu'da yaptığı mitingde fes kadar çarşaf konusunu da irdelemiştir. Ancak çarşafakarşı kanun çıkarılamamıştır. Çünkü din ve gelenek toplum için kolay bırakılabilecekdeğerler arasında yer almamaktadır. 1928'de yazının bir din sorunu olmayıp, uygarlıksorunu olduğunun anlaşılması ve bu soruna çözüm yolu bulma gerekliliği gündemegelmesi sonucunda Harf İnkılâbı gerçekleştirilmiştir. Kabul edilen yeni harflerle kadındaha kolay okuma, yazma ve öğrenme imkânına kavuşmuştur.Atatürk'ün gerçekleştirdiği hukuk inkılâbı ise eski hukukun sistem olarak dayandığıtemel kaynakları saf dışı bırakarak, batı hukuk sisteminin benimsenmesi anlamınıtaşımaktadır. 1926 yılında kabul edilen Medeni Kanun ile kadına erkek karşısında hukukieşitlik verilmiştir.Türk kadınının ekonomik alanda üretime katılması için Cumhuriyet Dönemindeciddi önlemler alınmıştır. Zanaat okulları iyileştirilmiş, yeni zanaat okulları açılmıştır.1926 yılında çıkarılan Memurin Kanunuyla kadınlar memur olmaya başlamışlar ve ozamandan günümüze kadar geçen sürede kamu alanında çalışan kadınların sayısı artmıştır.Kadınların çalışma yaşamlarına yönelik düzenlemeler yeterli olmamakla birlikteyapılmaktadır.Türk kadınına seçim hakkının tanınması Cumhuriyet ideolojisinin gerçekleştirdiğien önemli inkılaptır. 1930'lu yılları siyasi haklar için bir başlangıç noktası olarak elealabiliriz. 1930 yılında Türk kadınına belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkınıtanıyan Yeni Belediye Kanunu kabul edilmiştir. 1934'te de Milletvekili Seçimi Kanunuylaseçme ve seçilme hakkı Türk kadınına tanınmıştır. Böylece Türk kadını Mecliste temsilhakkını elde etmiştir. Fakat Türk kadını hala ilk seçimde elde ettiği oy oranınıyakalayabilmiş değildir. Kadınlarımız sosyo-kültürel alanda, hukuk alanında, ekonomikalanda ve siyasal alanda elde ettikleri haklarla ve büyük güçlüklerle gerçekleştirileninkılaplarla çıkmış oldukları yola önlerine çıkan engellere rağmen devam etmektedirler.II

ABSTRACTThe status of Turkish women has shown changes during the history. By theaccepting of Islam women has almost same rights with man at the ancient turkish. As aresult of the religional and traditional system occurred, as it totally changed. By the time,Turkish women have been removed from society and responsed house wife.At the Ottoman, with the beginning of moving back, has suffered defeat. Thatshows that country needs to be modernized in some institution.Prosess of westernize which is named with the Gülhane Hatt-ı Humayun thatadvertised in 1839 the period of Tanzimat. In 1908 with the advertising of II. MeşrutiyetKanun-i Esasi has been accepted and the new period began with the opening of Meclis-iMebusan. In this period status of women has been changed by important improvements. In1914 University (İnas Darü?l Fünun) has been opened for the student of girl.This Period because of appearing of 1.th world war, woman have begun to workdifferent jobs instead of teacher. This situation has made some changes in women sociallife. Brought out Hukuk-i Aile Kararname has made some little changes without avoidingreligious source to the family law, which was arranged by Islamic law. It is becomeoperative in 1917 but it is removed in 1919 and Islamic laws again become oprative.While these improvements are lived at the Ottoman Empire, west has been livingsome strong improvements as a result of Renascence and Reform movements, Geographicinvestigating, and effects of technological improvements. These improvements made kindpower more important than man power. With the Industrial Revaluation woman began towork with salary as a worker status in the society.Women have fighted for their rights in the all society of world. Turkish womenmade different fight than any other world society woman?s fight to have right in society.War of Independence is an extraordinary example of rebirth of Turkey. Turkish womenhave fighted with the man for their independence at the War of Independence. As a resultof independence fight, fight of improvement of women rights began. This time fight ofignorance began. There is going to be fight to get rid of ignorance both general society andcustomly Turkish women.The most important revolution that is appeared period of republic in internationaleducation is to end two head education by bringing out Tevhid-i Tedrisat law in 1924. Bythe first step of qualifying women rights law has made new arrangements in education.Clothes an alphabet changes are different changes made in social improvement. WomenIIIclothes are one of the most important subjects for Atatürk. Because a modern country musthave a modern clothes. Because of this, as a fez and garment subject are considered inmeeting that is made in Kastamonu in 1925. But there were no law for the garment.Because religion and tradition are not placed to leave in society. Alphabet revelation hasbeen made in 1928, as a result it is understood that writing is not a religias problem it iscivilization problem and this problem must be solved. Women began to learn reading,writing and learning with new alphabet.Law revolution, which is made by Atatürk is adopted to west law system instead ofancient law system. By the accepting of Turkish civil law in 1926, women has been givenequality law opposite the man.At the period of republic to be joined to economical production for women aremade important decition. New trade schools are opened. By the Memurin Law womenbegan to be a clerk in 1926. From that time to today they populated. It is real that, worklaw has very important effects for woman to work. With the accepted law, women, manand children?s work conditions are rearranged.To be given the woman election right is the most important revolution that republicmade. Years of 1930 are the beginning point for the woman political rights. In 1930Turkish women are given the right of election of city hall. In 1934 Turkish women are alsogiven the right of election of member of Parliament. But Turkish women still couldn?tcatch the first vote rate. Our women make headway to the social, economical, legal fieldsand still continue to involve in politics.IV