İkinci Dünya Savaşı konjonktüründe Türkiye ekonomisi

Abstract

ÖZETkinci Dünya Savaşı yıllarında; savaşın başlamasıyla seferberlik havasına girenTürkiye'de, faal nüfusun önemli bir kısmının silah altına alınması ve devlet bütçesinin giderekartan oranının savunma giderlerine ayrılması ile 1940-1945 döneminde Türkiye Cumhuriyetisavaş ekonomisi politikası izlemek zorunda kalmıştır.Başbakan Refik Saydam Hükümeti döneminde kanunlaştırılan ve uygulanan, Başbakan şükrüSaraçoğlu Hükümeti döneminde de uygulamaya devam edilen en önemli iç tedbir,TBMM'nin 18 Ocak 1940'ta kabul ettiği ?Milli Koruma Kanunu''dur.Bu kanun, Türkiye Cumhuriyeti Hükümetlerine insan gücü eksikliğini çözümlemekiçin, sanayi fabrikalarında üretilen malları değer fiyatını ödemek şartıyla el koyup stoketmek, fabrikalara el koyup işletmek, işçilere mecburû mükellefiyet yüklemek, mallarınfiyatlarını saptamak; mamulleri muayyen usullerle tevzi etmek, mal ihracatında satış şartlarınıtayin etmek, halkın ihtiyaçlarıyla ilgili olarak iktisâdi ve ticarû faaliyette bulunmak üzeredevlet müesseseleri kurmak gibi çok geniş yetkiler vermiştir.Savaş yıllarının getirdiği olağanüstü koşullarda alınan bu tedbirler nedeniyle içpiyasalarda arz ve talebin serbest bir şekilde işlemesinin ve fiyatların buna göre teşekkületmesinin mümkün olamayacağı açıktır. Bu bakımdan bu dönemde iç piyasalarda devletmüdahaleciliği, hatta devlet ticareti büyük ölçüde uygulanmıştır.

ABSTRACTn the course of World War II, with the outbreak of the war, in Turkey which was inmood of mobilization, it was discussed that an important portion of current population wouldbe called into military service, and rising proportion of state budget would be reserved. nshort, between 1940 and 1945, entering of country into war economy was discussed.When whole period of time is taken into consideration, the most important measurewhich was taken by Turkish Government was The Law of National Protection which waspassed by the Turkish Great National Assembly on 18 January of 1940. This law gavemassive authorize for solving scarcity of capable people as to confiscate to accumulate stockand product of plants provided that they would be repaid; to confiscate and run plants; to giveemployees responsibility of obligation; to designate the price of goods; to distrubute productswith fixed procedures; to designate the conditions of selling in export; to establish stateinstitutions on condition that to get busy with economical and trade activity.On the extraordinary conditons of war years, it is clear that due to taken measures, indomestic markets, it was impossible either for suply and demand to be carried out freely, or tofix prices in respect of this.From this point of view, at this period of time, in domestic markets, state intervention,even state trade was carried out on a large scale.