1. Dünya Savaşı`ndan bugüne Ermeni sorunu

Abstract

ÖZETErmeni sorununun geçirmiş olduğu siyasi evrelerle ilgili olarak düzenlenipyazılması istenen siyasi tarihin üç dönemde ele alınması gerekir.(25)Üç dönemin ilki, altı büyük devlet konsoloslarının Hariciye Nezareti'ne verdikleri11 Haziran 1880 tarihli ortak notayla başlamış ve 1883 yılında sona ermiştirİkinci dönem 1894 tarihinde meydana gelen Sason olayıyla başlamış ve 1897tarihinde kesintiye uğramıştır.Üçüncü dönem ise 1912 tarihinde başlayarak 1914 yılında baş gösteren DünyaSavaşı dolayısıyla duraklamaya uğramıştır.Bu üç dönemin ilki diğer iki döneme, özellikle ikinci döneme göre hafif geçmiştir.Üç dönemin en şiddetlisi ikinci dönemdir. Çünkü bu dönem gerek yabancı ülkelerinmüdahalelerinin şiddeti, gerek meydana gelen olayların fecaati ve yaygınlığı açısındanOsmanlı hükümetini zaman zaman içinden çıkılmaz zor durumlara sokacak evrelergöstermiştir.Üçüncü döneme gelince; bu süre içerisinde önemli olaylar olmaması dolayısıyladevletlerin müdahalesi ikinci dönemdeki gibi şiddet ve yaygınlık kazanmamıştır.Bununla birlikte bu dönem Balkan Savaşı'ndan yeni çıkmış olan Osmanlı Devleti'ningüçsüz bir durumda olması sebebiyle dikkat çekicidir. Büyük devletlerin o sıradakikarşılıklı ilişkileri ve özellikle Fransa İngiltere ve İngiltere-Rusya'nın bilinen anlaşmalarısebebiyle üçüncü dönemin muhtemel sonuçlarının kaygı uyandırması kaçınılmazdı.Bu üç dönem sırasında meydana gelen önemli olaylar ve büyük devletlerin,özellikle İngiltere, Rusya ve Fransa'nın gösterdikleri yakın alaka ve bencilce isteklerdoğal olarak Osmanlı hükümetini çok fazla meşgul etmiş hatta zaman zaman hükümetisarsacak şekilde gelişmişti.Bu üç döneme ilişkin devletlerin müdahaleleri Osmanlı hükümetini uğraştırmışErmeni komite ve taraftarlarına da gereğinden fazla güç ve kuvvet vermiştir.3