Eğirdir-Burdur Gölleri arasının hidrojeolojik incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışma Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü bünyesinde doktora tezi olarak hazırlanmıştır. İnceleme alanı Göller Bölgesi'nin önemli göllerinden Eğirdir ve Burdur gölleri arasında yeralır. Bölgede yerleşim merkezleri ve geniş tarım alanları bulunmaktadır. Çalışma alanındaki jeolojik birimler otokton ve allokton konumlu olmak üzere iki grup altında toplanarak 1/ 50 000 ölçekli jeoloji haritası üzerinde gösterilmiştir. Otokton birimler; Menteşe dolomiti, Alakilise, Davraz, Söbüdağ ve Senirce kireçtaşları, Kızılkırma ve Kayıköy formasyonları, Gönen konglomerası, Gölcük formasyonu, volkanitler ve Atabey konglomerasıdır. Allokton birimler ise İsparta ofiyolit karmaşığı ve Ispartaçay formasyonudur. Ayrıca, Eğirdir ve Burdur gölleri arasında yeralan Atabey Ovası için jeolojik kesitler hazırlanmıştır. İnceleme alanı blok faylanma tektoniği ve bu tektonik rejime bağlı olarak gelişmiş yapılar görülmektedir. Jeolojik birimler hidrojeolojik özelliklerine göre geçirimsiz, az geçirimli, yan geçirimli ve geçirimli birimler olarak hidrojeoloji haritası üzerinde gösterilmiştir. İnceleme alanında bulunan alüvyon, kireçtaşı ve konglomera birimlerinin akifer olma özelliği taşıdıkları belirlenmiştir. İnceleme alanında kapalı bir havza niteliğinde bulunan Atabey Ovası için su bilançosu yapılmış ve emniyetli kullanılabilecek yeraltısuyu potansiyeli 54.8 x 106 m3/yıl olarak bulunmuştur. Akiferlerin hidroloji parametreleri Thies, Jacob ve Dawson & Istok yöntemlerine göre belirlenerek açıklanmıştır. Transmisibilite değerleri 3.3 x 10`5 ile 8.08 x 10`4 m2/sn, permeabilite katsayısı 2.17 x 10`7 - 1.18 x 10° m/sn arasında değişmektedir. Atabey Ovasında yeraltısuyu akım yönünün, ovanın batısında güneydoğu, doğusunda ise kuzeybatı yönünde olduğu ve Bayat köyü dolaylarında odaklaştığı görülmüştür. İnceleme alanının batısında yeralan Keçiborlu Ovasında ise yeraltısuyu akım yönünün, ovanın güneyinde bulunan Burdur Gölü'ne doğru olduğu belirlenmiştir. İnceleme alanında yeraltısuyu değişim haritaları hazırlanmıştır. Mevsimsel yeraltısuyu değişiminin 0.5 - 4 m arasında değerler aldığı görülmektedir. Çalışma alanındaki yeraltısuyu ve Eğirdir Gölü suyu Schoeller diyagramına göre `çok iyi - iyi kaliteli sular`, Wilcox diyagramına göre `çok iyi- iyi kullanılabilir sular`, ABD Tuzluluk Laboratuvarı diyagramına göre ise C2Sı sınıfındadır. Keçiborlu Ovasında bazı bölgelerde `orta kaliteli` ve C3Sı sınıfında sulara da rastlanmaktadır. Burdur Gölünün suyu ise içilemeyen sular, fena özellikte sulama sulan ve C5S5 sınıfındadır. Eylül 1997 döneminde yaptırılan kimyasal analiz sonuçlarına göre, inceleme alanında bulunan yeraltısuyunun kalsiyum, dolomit ve sülfat çözündürebilir özelikte sular olduğu ve havadan suya C02 gazı geçişinin olabileceği belirlenmiştir. Ayrıca suların kireçlendirme, köpürme ve beton üzerine etkileri de incelenmiştir. Çalışma alanında tektonik çöküntü gölleri olan Eğirdir ve Burdur göllerinin birbirleriyle ve aralarında bulunan Atabey Ovası ile hidrolojik bir bağlantılarının olmadığı tespit edilmiştir. Atabey Ovasından kireçtaşlarına boşalan yeraltısuyunun ve Eğirdir Gölü düden kayıplarının karbonat platform içerisinde ilerleyerek Akdeniz'e kadar taşınabileceği sonucuna varılmıştır.

ABSTRACT This thesis was carried out at the Science Institute of Süleyman Demirel University in Isparta. The research working area was selected between Eğirdir Lake and Burdur Lake which they are the famous lakes in the region of local area. In this area, there are redisential areas and the agricultural areas. In the research, the geological units were grouped in two parts: autochthonous and allocthonous. These parts were presented in a 1/50 000 scaled geological map. Autochthonous units are: Menteşe dolomite, Alakilise, Davraz, Söbüdağ and Senirce limestones, Kızılkırma and Kayıköy formations, Gönen conglomerate, Gölcük formation, Volkanites and Atabey conglomerates. Allocthonous units are: Isparta ophiolite complex and Ispartaçay formation. In addition to this, a geological cross sections were built up for the Atabey Plain in the between the Eğirdir Lake and Burdur Lake. In the research area, block fault techtonical activites were observed and regenerated structures depending on this techtonical activites were also wide spread. The geological units were depicted on the hydrogeological map and the characteristic properties of the units are insulative, low permeable, semi-permeable and fully permeable. In research, basically rubble, limestone and conglomeratic units from the field were observed as a representing the aquifer characties. A comprehensive research work was carried out for the water existence of the Atabey Plain in a closed reservouir manner. The underground water potential was measured approximately 54.8 x 106 m3/year from the research findings. The hydrology parameters of aquifers were explained depend on the Thies, Jacob and Dawson & Istok methodologies. According to these methodological findings, transmisibility values are ranged between 3.3 x 10`5 and 8.08 x 10`4 m2/s and the factor of permeability is ranged between 2.17 x 10`7 - 1.18 x 10`5 m/s. The underground water flow direction in Atabey Plain is south-east in the west of plain and is north-west in the east of plain. Furthermore, its direction is focused nearby the Bayat town. The underground water flow direction in Keçiborlu Plain, which is presence of the west of the research field, is to far flow to Burdur Lake in the south of the plain. Moreover, the underground water directional maps were also performed in detail. The underground water reservouir was examined for the quality and it was found that the water from Eğirdir Lake is `very good-good quality water` depends on the Schoeller diagram and it is `very good-well mannered usable water` depends on the Wilcox diagram. Moreover, it was found that the water quality is also in the class of C2S1 according to ABD saltation Lab. Work, on the other hand, in same places nearby to Keçiborlu Plain, some of the water qualities are in `low quality` and `C3S! class` of water classification. However, the water of Burdur Lake is an undrinkable water and its quality is very fair and in grouped of CsS5. According to chemical analyses findings carried out in September 1997, the underground water components in the field represents the calcium, dolomite and sulphate solutable characteristics and its chemical reaction gives C02 gases to the air. Furthermore, the water effects on limation, frooting and the erupting the concrete surfaces are also investigated in detail. According to the research findings, it could not find any relationship for hydrological aspects between the Eğirdir Lake and Burdur Lake and also Atabey Plain. It was found that the water flowing the limestone porositonal structure from the Atabey Plain and the loss of sinkhole in Eğirdir Lake flows in carbonate platform forward to the Mediterranian Sea in the south of the Turkey.