Isparta-Gönen ve Güneykent gölet zeminleri ile dolgu malzemelerin mineralojik ve petrografik özellikleri

Abstract

ÖZET İnceleme alanı, Isparta ve Burdur il merkezlerinin kuzey kesiminde yer alan, Gönen ve Keçiborlu ilçe merkezleri arasında 400 knr'lik bir bölümü kapsar. Otokton birimler, temelde Üst Kretase yaşlı Söbü Tepe formasyonu ve üzerine uyumlu olarak gelen Senirce formasyonu ile başlar. Mesozoyik temelin üzerine, uyumsuz olarak Orta Eosen yaşb Gönen formasyonu ve bu formasyonla yanal ve düşey geçişli Orta Eosen yaşlı Demirli Tepe formasyonu gelir. Paleojen yaşlı birimler, altındaki tüm formasyonları uyumsuz olarak örten Oligosen yaşlı Kılıç formasyonu ile son bulur. Neojen yaşlı birimler ise, Paleojen yaşlı formasyonların üzerini uyumsuz olarak örten Orta Miyosen yaşb Akyokuş formasyonu ile başlar. Bunun üzerine uyumlu olarak Üst Miyosen yaşlı Kale Tepe formasyonu gelir. Bu birimleri uyumsuz olarak Pliyosen yaşlı Kabak Tepe formasyonu örter. Pliyosen sonunda bölgenin karasallaşması ile birlikte Pleyistosen yaşlı Eskiköy Dere formasyonu çökelmiştir. Bölgede en genç birimler, Kuvaterner yaşlı taraça, yamaç molozu ye alüvyondur. Allokton birimler, Üst Eosen'de yerleşen ve içeresinde değişik boyutlarda kireçtaşı olistolitleri içeren Gümüşgün ofiyolitik. karmaşığı ile Üst Miyosen' de yerleşen Akdağ kireçtaşlarıdır. Volkanik birimler ise, Pliyosen' de ortaya çıkan Keçiborlu asi dik volkanitleridir. Bölgedeki yüzey sularının, su tutma yapısı inşa edilerek depolanması için öncelikle su potansiyeli belirlenmiştir. Bu potansiyelden yararlanmak amacıyla, bölgenin jeolojik özellikleri araştırılmıştır. Kızılcık (Çatak) ve Güneykent (Uludere) göletlerinin aks yerleri ve göl alanlarında ayrıntılı mühendislik jeolojisi çalışmaları yapılmış ve detay haritalar (1/1 000-1/2 000) hazırlanmıştır. Aks yeri mühendislik jeolojisi çalışmaları, ` temel etüt sondajları ile desteklenmiştir. Eksen yerlerindeki temel kayanın su tutma ve temel olabilme özellikleri belirlenmiştir. Temel sondajlarıyla yapılan permeabilite test sonuçlarına göre zeminde enjeksiyona gerek olup olmadığı saptanmıştır.. Gölet gövde dolgularında kullanılacak tüm malzemeler etüt edilerek, rezervleri hesaplanmış, profil ve haritaları çıkartılmıştır. Gövde dolgusunda kullanılacak kil malzemelerin zemin mekaniği laboratuvarlarında fiziksel ve mekanik özellikleri belirlenmiş ve X-ray difraktogramları çektirilmiştir. Yapılan analiz sonuçlarına göre, hangi malzemenin göletin hangi bölgesinde kullanılabileceği belirlenmiştir. Her iki göletinde temel kayacını oluşturan filişler, kiltaşı-marn ardalanmalı fakat kumtaşı ara katkılıdırlar. Temel kayada doğrultular, gölet aksına paralel ve eğimler mansaba doğrudur. Bu olumsuzluklara rağmen, temel sondajlarında yapılan basınçlı su deneylerinde filişlerin permeabilite değerleri 5x 10`7' den daha düşüktür. Bu nedenle, her iki göletin temelinde de enjeksiyon yapılmasına gerek görülmemiştir. Kızılcık Göleti gövde dolgusunda kullanılacak kil malzemenin fiziksel ve mekanik özellikleri ile X-ray analiz sonuçlarının birlikte değerlendirilmiştir. C no'lu malzeme sahası gölet dolgusu için en iyi sonuçlan vermiştir. B no'lu sahada kil mineral oram düşüktür. A no'lu sahaya ait killerin, fiziksel ve mekanik özelliklleri yeterli güvenirlikte değildir. Temelde ve gövdenin dip savak kotuna kadar olan dolgusunda mesafesi fazla olmasına karşın C sahası kili kullanılacaktır. Daha üst kotlarda B sahası kili ve normal su seviyesi üzerinde A sahası kili dolguda kullanılacaktır.Uludere Göleti 'nde A ve D no'lu kil malzeme sahaları gövde dolgusu için çok iyi sonuçlar vermiştir. B sahasında kil mineral oranı düşüktür; C sahasındaki malzenin ise fiziksel ve mekanik özellikleri uygun değildir. Bu nedenle, gölet dolgusunda mesafenin yakınlığı nedeniyle öncelikle A sahasından, bu sahanın rezervi bitince D sahasından kil malzeme alınacaktır.

ABSTRACT Investigated area covers an area of 400 sq Km between Gönen and Keçiborlu townships which are located north of İsparta and Burdur cities. The aotochtonous unit begins with Senirce formation which conformably overlies Söbü Tepe formation. Mesozoic basement are overlain discomformably by Middle Eocene age Gönen formation which passes into Demirli Tepe formation laterally and vertically. Paleogene units end up with Oligocene age Kılıç formation which overlies all of the underlying units discomformably. Neogene age units begin with Middle Miocene age Akyokuş formation which overlies Paleogene age formations discomformably. Upper Miocene age Kale Tepe formation overlies this formation. All these units are overlain by Pliocene age Kabak Tepe formation discomformably. At the end of Pliocene when the terrestrial conditions occurred in the region Pleistocene age Eskiköy Dere formation has beeri deposited. The youngest units in the region are Quaternary age terraces, slop waste and alluvium. Allochtonous units are Gümüşgün ophiolithic complex which consist of limestone olistoliths and Akdağ limestone which takes the present setting in Upper Miocene. Volcanic units are Pliocene age Keçiborlu volcanics, acidic in composition. Water potential has been established for the storage of the waters in the region by means of water capture constructions To utilize this potential, geologic features of the region has also been studied. Intensive engineering geology works has been conducted in axial and lake areas of Kızılcık (Çatak) and Güneykent (Uludere) dams and 1/1 000-1/2 000 scale detail maps have been prepared. The engineering geology works of dam axis site has been supported by means of foundation drills. Water capture and foundation durability of the basement rock in the axial area has also been determined. According to ' the permeability test result made by foundation drills, it has been established that whether grouting is required or not in the ground. All kinds of material to be used in the dam fill have been stidied, reserves estimated, sections and maps have been prepared. Physical and mechanical properties of the clays to be used in the dam fill have been identified in soil mechanics laboratories and X-Ray diffraction techniques have been applied. Based on the results of the analysis made, which material can be used in which part of the dam has been determined. The flysches which form the basement rock of the both dams are made of claystone-marl alteration with sandstone intercalation. The strikes in the basement rocks are parallel to the dam axis while dips are towards the down stream. Despite these undesirable facts, the permeability values of the flysches have been found lower than 5x107 obtained from pressurised water tests made in the foundation drills. Therefore grouting was not found to be necessary. Physical and mechanical properties of the clay material to be used in the Kızılcık dam fill have been evaluated together with X-Ray analysis results. The best results for the dam fill have been obtained for material area-C. Ratio of the clay mineral is low in area- B. Physical and mechanical properties of the clays of the area-A were found to be sufficiently reliable. Although the distance is more than the others in the foundation and the dam fill up to the spill way level clay of the area-C, in the upper level area-B clay and above the normal dam lake level area-A clay will be used in the dam fill. Area-A and D clay material have been better results for the Uludere dam fill. C lay mineral ratio is lower in area-B; physical and mechanical properties of the material is not suitable in area-C. For this reason, due to closer distance to the dam fill first from area-A, after all the reserves used up clay material will be brought from area-D.