Aşağıtırtar Köyü Suvat mevkii topraklarının sulama yönünden incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışma 954 dekar'ı Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi'ne deneme ve uygulama çiftliği olarak tahsis edilen, geri kalan 691 dekar'ı ise yöre çifçilerinin tarımsal amaçla kullandığı Yalvaç İlçesi Aşağıtırtar Köyü Suvat Mevkii arazilerinin sulama yönünden incelenmesi amacıyla yürütülmüştür. Araştırma alanı Eğirdir Gölünün çekilmesiyle kazanılan bir arazi olup, alüviyal topraklardan oluşmaktadır. Deniz seviyesinden ortalam yükseklik 919 m'dir. Yörede Akdeniz iklimi ile İç Anadolu ikliminin bileşik etkileri hakimdir. Toprak özelliklerini belirlemek amacıyla auger hole yöntemi ile 19 örnek noktasından her 30 cm derinlikten olmak üzere 120-360 cm arasında değişen toprak örnekleri alınmıştır. Örnek alama noktalarında Auger kuyuları derinleştirilerek taban suyu gözlemleri yapılmıştır. Toprakların infiltrasyon hızı çift silindir infiltometre ile ölçülmüştür. Toprak örneklerinin dane büyüklük dağılımı hidrometre yöntemi, kütle yoğunluğu silindir yöntemi, 1/3 ve 15 atmosfer nem yüzdesi tabla yöntemi, hidrolik iletkenlik sabit su seviyeli permeametre, elektriksel iletkenlik doygunluk ekstratında elektriki geçirgenlik aleti, pH cam elektrotlu pH metre, organik madde Smith-weldon yöntemi, değişebilir sodyum fleym fotometre, suda eriyebilir karbonat ve bikarbonat sülfürik asit ile ve klor gümüş nitrat ile titre edilerek, kalsiyum ve magnezyum Versant yöntemi, sodyum fleym fotometre, katyon değişim kapasitesi sodyum asetat yöntemi ile belirlenmiştir. Toprak örneklerinde kum içeriği % 4,4-42,4, silt içeriği %13,6-70,0 kil içeriği %13,6-79,0 doygunluk yüzdesi % 45-188, geçirgenlik 0,00-7,80 cm/s, pH çamurda 7,47-9,59, l:5'lik süspansiyonda 7,72-10,06, organik madde içeriği %0,02-16,65, elektriksel iletkenlik 0,630-13,930 mmhos/cm, % tuz içerikleri 0,041-1,100, eriyebilir katyonlardan sodyum 0,08-5,43 me/1, kalsiyum+mağnezyum 0,12-6,61 me/1, eriyebilir anyonlardan klor 0,05-7,39 me/1, karbonat 0,00-0,68 me/1, bikarbonat 0,08-0,84 me/1, değişebilir sodyum 0.27-12,43 me/1, katyon değiştirme kapasitesi 10,60-61,72 me/100g, ve yüzde sodyum 1- 45, kütle yoğunluğu 0,94-1,39 g/cm3, 1/3 atmosfer nem yüzdesi % 26,76-56,98, 15 atmosfer nem yüzdesi %16,00-34,88, yarayışlı nem kapasitesi % 4,06-7,99 arasında bulunmuştur. Araştırma alanının 320 da'ı 0-30 cm toprak tabakasında orta ve daha derinlerde ağır bünyeye sahiptir. Geri kalan 1325 da ise profil boyunca ağır bünyelidir. Araştırma alanının 204 da'ı 2.sınıf sulanabilir, 796 da'ı 3. sınıf sulanabilir ve 1000 da'ı ise 5. sınıf geçici sulanamaz olarak sınıflandırılmıştır. Araştırma alanında sulama suyu kaynağı olan Eğirdir Gölü'nün suyunun kalitesi C2Sı olup, sulamada emniyetle kullanılabilecektir. İnfiltrasyon hızı toprakların orta bünyeye sahip kesiminde 0,63 cm/s, ağır bünyeye sahip kesiminde 0,12 cm/s, ağır bünyeye sahip ve sodyum içeren kesiminde ise 0,057 cm/s dir. Araştırma alanı için yağmurlama sulama sistemi uygun görülmüştür. Araştırma alanının tenebbüt müddeti 3 Nisan-15 Aralık tarihleri arasında 255 gündür. 120 cm ortalama kök derinliği için bir sulamada uygulanması gereken su miktarı 115 mm'dir. 27 Haziran, 16 Temmuz, 7 ve 31 Ağustos tarihlerinde ortalama 24 gün ara ile yapılacak 4 sulama bitki su ihtiyacım karşılayacaktır. Alanın drenaj katsayısı 2 mm/gün olarak hesaplanmıştır. Araştırma alanının 298 da'ında yüksek taban suyu, 139 da'ında 5. sınıf tuzluluk ve 506 da'ında ise 5. sınıf tuzluluk ve sodyumluluk sorunları mevcuttur. Taban suyunu düşürmek için 298 da alanın proje derin drenaj sistemine, 645 da alanın ıslahı için çiftlik drenaj sistemine, geri kalan 702 da alanın ise yüzey drenajı sistemine alınması gerekmektedir. Araştırma alanında 5. sınıf tuzlu 139 da alan için 26758 m3 yıkama suyuna, 5. Sınıf tuzlu ve sodyumlu 506 da alanda 6137 ton jipse ve 103393 m3 yıkama suyuna, diğer alanlardaki tuzları yıkamak için ise 218890 m3 yıkama suyuna gereksinim vardır. Arazi ıslahından sonra araştırma alanının % 18'ini oluşturan 296 da alan 2. Sınıf ve % 82'sini oluşturan 1349 da alan 3. sınıf sulanabilir arazi niteliğine sahip olacaktır.

ABSTRACT This study carried out to evaluate the soils of Suvat site of Aşağıtırtar of Yalvaç, Isparta, for irrigation. Research area covers 1645 da and gained by the falling of Eğirdir Lake water levels. The altitude is 919 meters. In this region Mediterranean and Central Anatolia climates are effective. Soil samples were taken for determine the soil properties from 19 sampling points and every 30 centimetres depth. Soil infiltration rate was measured cylinder method. The particle size distribution of the soil samples was determined by Hydrometer method, bulk density by cylinder method, 1/3 and 15 atmosphere moisture percentage by pressure table method, hydraulic conductivity by permeameter which has fixed water level, electrical conductivity by conductivity- meter, pH by pH-meter with glass electrode, organic matter by Smith Weldon method, exchangeable sodium by fleym photometer method, soluble carbonate and bicarbonate by titration with sulphuric acid, soluble chlorine by titration silver nitrate, calcium + magnesium by Versant method and cation exchange capacity by sodium acetate method. Sand content of soil samples varies between 4,40 % and 42,4 %, silt content from 13,60 % to 70.00 %, clay content from 13,60 % to 79,00 %, permeability from 0,00 cm/s to 7,80 cm/s, pH (1:1 water-soil) from 7,47 to 9,59, pH (1:5 (water-soil) from 7,72 to 10,06, organic matter content from 0,02 % to 16,65 %, electrical conductivity from 0,630 mmhos/cm to 13,930 mmhos/cm, total salt content from 0,041 % to 1,100 %, soluble sodium content from 0,08 me/1 to 5,43 me/1, soluble calcium + magnesium content from 0,12 me/1 to 6,61 me/1, soluble chlorine content from 0,05 me/1 to 7,39 me/1, soluble carbonate content from 0,08 me/1 to 0,84 me/1, exchangeable sodium content from 0,27 me/1 to 12,43 me/1, cation exchange capacity from 10,60 me/100g to 61,72 me/100g, sodium % content from 1 % to 45 %, bulk density content from 0,94 g/cm3 to 1,39 g/cm3, 1/3 atmosphere moisture percentage from 26,76 0 % to 56,98 %, 15 atmosphere moisture percentage from 16,0 0 % to 34,88 %, available water capacity from 4,06 % to 7,99 %. The proportion which has 320 da area of research is medium textured in 0-30 cm depth and is heavy textured under this depth. The rest of area which has 1325 da area is heavy textured throughout the profile. According to suitability classification for irrigation, research area were included to 2nd, 3rd and 5th class and their areas are 204 da, 796 da and 1000 da respectively. The quality class of Eğirdir Lake water which is source for irrigation is C2Si. This quality class can be used for irrigation safely. Infiltration rate is 0,63 cm/s in the proportion with medium textured, is 0,12 cm/s in the proportion with heavy textured and is 0,057 cm/s in the proportion with heavy textured and with sodium. The sprinkler irrigation method was found suitable in research area. The growing period of plant in region is 255 days between 3 April-15 December. Required water amount Per each irrigation is 1 15 mm for average roof depth which is 120 cm. Four irrigation which will be done interval about 24 days on 26 June, 16 July, 7 August and 3 1 August will provide water requirement for plants. The drainage coefficient of area was determined about 2 mm/day. In the research area, it was found that, 298 da area has high ground water, 139 da area has 5th class salinity and 506 da area has 5th class salinity and sodium. For falling the high water level, it needed to establish that project deep drainage system in 298 da area, farming drainage system in 645 da area and surface drainage system in 702 da area. In this research area, leaching water requirement is 26758 m3 in 139 da area with 5th class salinity. In addition to 6137 ton gypsum, 103393 m3 leaching water is request for 506 da area with 5th class salinity and sodium. Leaching water requirement in the rest of total area is 218890 m3 to remove salts. After the reclamation of land, 296 da area (18 %) will lave been 2nd class and 1349 da (82 %) will have been 3rd class from the view of suitability for irrigation.