Arpa çeşit ve hatlarında (Hordeum vulgare L. ) hasıl verim ile bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Ill ÖZET Bu çalışma, 62 adet arpa çeşit ve hattının hasıl verimi ile bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi amacıyla 1999-2000 ve 2000-2001 üretim yılında gerçekleştirilmiştir. Yapılan tarla ve laboratuar gözlem, ölçüm ve analizlerinden elde edilen verilerin istatistik analizi sonucunda; Hat ve çeşitlerin çıkış süreleri 70.0-72.7 gün arasında değişmiştir. İlk yılda kış zararı % 0.0 ile % 15.0 arasında belirlenmiş, ikinci yıl aşın kuraklık nedeniyle bitkiler kış öncesi çıkış yapamamış, bu yüzden kış zararı tespit edilememiştir. Soğuk zararı ilk yıl 0.0-1.3 değerleri arasında değişim göstermiş, ikinci yıl ise sonbaharın kurak geçmesi nedeni ile çıkışlar Şubat ayının ortasında tamamlamış ve soğuk zararı belirlenememiştir. Denemeye alman 62 hat ve çeşitin başaklanma süreleri 143.3 ile 148.3 gün arasında bulunmuştur. önemli arpa hastalıklarından olan Arpa yaprak lekesi (R. secalis) hastalığının belirlenmesi için denemeye alman 62 hat ve çeşitte; 42 hat ve çeşit dayanıklı ve çok dayanıklı bulunmuştur. Arpa çizgili yaprak lekesi hastalığına (H. gramineum) ise 15 hat ve çeşidin dayanıklı olduğu gözlemlenmiştir. Sap kalınlıkları 3.57 mm ile 5.30 mm arasında değişmiş, bitki başına yaprak sayısı ise 4. 1 0 - 5.73 adet arasında bulunmuştur. Denemeye alman arpa hat ve çeşitlerinin ortalama bitki boylan 60.2-92.2 cm arasında belirlenmiştir.IV Hat ve çeşitlerin olgunlaşma süreleri 196.5-203.2 gün arasında değişmiş, 1000 tane ağırlıkları 25.1-46.1 g. arasında bulunmuş, kuru madde oranlan ise % 90.5-94.1 arasında tespit edilmiştir. Ortalama yeşil ot, kuru ot, tane, biyolojik ve ham protein verimleri sırası ile 1332-3117 kg/da, 457-1033 kg/da, 274-634 kg/da, 557-1330 kg/da ve 39.0-88.3 kg/da arasında belirlenmiştir. En yüksek tane verimi, biyolojik verim ve ham protein verimi 7 numaralı hattan elde edilirken en fazla yeşil ot ve kuru ot verimleri sırası ile 13 ve 43 numaralı hatlarda tespit edilmiştir. Ham protein oram hat ve çeşitlere göre % 6.8-11.4 arasında bulunmuştur. Yeşil ot verimi yönünden ilk yıl altı sıralı arpa hat ve çeşitleri yüksek performans göstermiş, ikinci yıl ise iki sıralı çeşitlerinin üst sıralarda yer aldığı görülmüştür. Bu değişim denemenin ikinci yılı sonbahar döneminde yaşanan kuraklıktan kaynaklanmış olabilir. Genel olarak biyolojik verim ve tane verimi açısından altı sıralı hat ve çeşitlerin iki sıralılara göre daha üstün olduğu belirlenmiştir. Anahtar kelimeler : Hat ve çeşitler, kış zararı, soğuk zararı, arpa yaprak lekesi, yeşil ot verimi, kuru ot verimi.

ABSTRACT The aim of this study was to determine forage yield and some agronomic yield components of 62 barley cultivars and lines during 1999-00 and 2000-01 growing seasons. According to the field and laboratory observations and statistical analysis of the results; Emergency date of the material changed from 70.0 to 72.7 days. While winter damage among the materials varied % 0.0 to % 15.0 in the first year, in the second year it wasn't possible to get any winter damage data because of the fact that plants emerged at the end of the winter. Cold damage score of the genotypes changed 0.0- 1.3 in the first year, but similarly to winter damage, cold damage data could not be taken in the following year, due to too late emergency. Days to heading of the cultivars/lines used in the trial changed from 143.3 to 148.3. Out of 62 genotypes, 42 were found to be resistant to scald (R. secalis), one of the most important barley diseases in our region and also 15 of the cultivars used in the trial were resistant to another important barley diesase, barley stripe (H. graminewri). While the mean culm diameters of the genotyps were between 3. 57 to 5. 30 mm, leaf numbers per plant varied 4. 10 to 5. 73 in general. Mean plant height of the material changed between 60.2-92.2 cm over two years. «i-SSSSS* 'Ka-wn^'VI Days to maturity of the genotypes over two successive years were 196.5 to 203.2 days, 1000 kernel weight of the genotypes was between 25.1-46.1 g. and dry matter content of the material changed from 90.5 % to 94. 1 %. Mean green and dry forage, grain, biomass and crude protein yield were 1332-3117 kg/da, 457-1033 kg/da, 274-634 kg/da, 557-1330 kg/da and 39.0-88.3 kg/da, respectively. While the highest grain, biomass and crude protein yield havebeen taken from line 7, line 13 and 43 have out yielded the others interms of green and dry forage yield, respectively. Crude protein rate varied between 6.8-1 1.4 % among genotypes. The first year, six rowed genotypes had great performance interms of green forage yield but two rowed lines and cultivars outyielded the farmer in the second year. This situation can be explained with serous drought occured inte fall of the second year. In general, sixrowed genotypes performed better than two rowed ones in terms of biological and grain yield. Keywords : Line and cultivars, winter and cold damege, scald, green and dry forage yield.