Örme kumaşların boncuklanma performansına tesir eden faktörler

Abstract

ÖZET Boncuklanma problemi; tekstilde hem üreticiyi hem de tüketiciyi rahatsız eden ve kumaş kalitesini etkileyen en önemli problemlerden biridir. Boncuklanmayı etkileyen faktörlerle birlikte kullanılan test cihaz ve yöntemleri de kumaşların boncuklanma performanslarının değerlendirilmesi açısından oldukça önemlidir. Test cihazlarının kumaşlardaki hangi parametrelere karşı hassas olduklarının bilinmesi, test edilecek kumaşın kullanım yerine ve amacına uygun olan bir cihaz ile test edilmesini sağlamış olacaktır. Çalışmanın birinci kısmında, % 100 pamuk, 63/37 pamuk/PES ve pamuk/PES/lycra karışımlarından oluşmuş süprem, ribana ve interlok kumaşlar üzerinde; bazı lif, iplik ve kumaş parametreleriyle, test cihazlarının boncuklanma üzerindeki etkisi incelenmiştir. İncelenen parametreler; lif karışım oranı, iplik lineer yoğunluğu, iplik bükümü, iplik tipi, kumaş konstrüksiyonu, elastomerik elyaf ve boya - terbiye işlemleridir. Hazırlanan numuneler, sanayide en çok kullanılan RTPT, ICI Pilling Box ve Martindale test cihazlarında testlere tabii tutulmuştur. Yapılan testlerle boncuklanma performansına etki eden parametreler saptanmaya çalışılmış ve söz konusu cihazların hangi parametrelere karşı hassas oldukları belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın ikinci kısmında ise, iki adet süprem kumaştan dört adet T-shirt dikilerek giyim denemeleri yapılmış ve her üç test cihazından elde edilen sonuçlar ile giyim denemeleri karşılaştırılmıştır. Çalışma sonucunda RTPT ve Martindale test cihazlarının genellikle birbiri ile uyumlu sonuçlar verirken, ICI Pilling Box test cihazının diğer cihazlara göre bazı parametreler için farklı sonuçlar verdiği görülmüştür. Martindale test cihazı en kötümser sonuçları verirken, ICI Pilling Box test cihazı en iyimser sonuçları vermiştir. Elde edilen sonuçlara göre, her üç test cihazının da kumaş konstrüksiyonu ve iplik lineer yoğunluğu parametrelerine karşı hassas olduğu gözlenirken, diğer parametreler içinIll boncuklanma test cihazlarının değişik parametrelere karşı farklı hassasiyetlere sahip oldukları gözlenmiştir. Test cihazlarıyla elde edilen sonuçların söz konusu giyim süresi için, giyim denemeleriyle elde edilen sonuçlardan daha kötümser sonuçlar sergilediği gözlenmiş ve test cihazlarıyla yapılan testlerin daha uzun bir giyim süresini simüle ettiği belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Boncuklanma (pilling), temel örme yapıları, boncuklanma (pilling) test cihazları.

IV ABSTRACT Pilling is one of the most serious problem that affects the fabric quality and disturbs the producers and the consumers in the textiles. Beside the factors that affect the pilling mechanism, the type of the pilling tester is also important on evaluating the pilling performance of fabrics. If the sensitivity of testing instruments for fabric parameters is known, then it will be possible to choose the correct pilling tester to obtain reliable and suitable test results. The aim of this study was to investigate the effects of some fiber, yarn and fabric parameters on the pilling tendency of single-jersey, 1 x 1 rib and interlok fabrics made from the % 100 cotton, 50/50 cotton/PES blends and cotton/PES/Lycra blends. The investigated parameters were the fiber content ratio, yarn lineer density, yarn twist, yarn spinning system, fabric construction, elastomeric fiber and dying-finishing processes. The pilling tests were carried out on RTPT pilling tester, ICI pilling box and Martindale pilling tester which are the most commonly used testers in textile industry. The test results indicated that, RTPT and Martindale pilling testers usually gave similar results while ICI pilling box gave different results for different parameters. Generally Martindale gives worse pilling grades than the other testers while ICI pilling box gives better pilling grades compare to other testers. RTPT was found as sensitive to all parameters except for yarn twist. However the effect of elastomeric fiber could not be determined exactly. Martindale is sensitive to the all parameters except for the yarn type of finished fabrics and elastomeric fiber. Finally, ICI pilling tester was found sensitive to no clear all parameters investigated except for fiber content and elastomeric fiber. However, result could be obtained about the effect of finishing processes on pilling performance of the fabrics. Key Words : Pilling, basic knitting structures, pilling testers, sensitivity of pilling testers.