Ankara metrosu 3. aşama projesinde TBM ile açılan tünellerin duraylılığının analizi

Abstract

ÖZET Ankara Metrosu 3.Aşama projesi, Batıkent ile Törekent istasyonlan arasında tasarlanmış olup 16 km uzunluğunda iki ayrı hattan meydana gelmektedir. Bu projede 12 istasyon, viyadükler, aç-kapa tünelleri, delme tüneller ve yarmalar bulunmaktadır. Bu projedeki ikiz delme tünellerin toplam uzunluğu 1900 m'dir. Tünellerin kazısında yumuşak zeminler için uygun olan LOVAT M-232 SE tipi Tünel Delme Makinesi (TBM) kullanılmıştır. Bu TBM ile günlük olarak 30 m'ye varan bir ayna ilerlemesi sağlanmıştır. S ay içerisinde tünellerin kazısı tamamlanmış olup, bu süreç içinde her hangi bir zemin kontrol problemi ile karşılanmamıştır. Bu çalışmada, Eryaman tünellerinin durayhlığı açısından TBM ile kazmm performansı jeoteknik ölçümlerle incelenmiştir. İkiz tünellerin her birinde 33 ölçüm istasyonunda deformasyon ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Yan duvarların referans noktalan arasındaki mesafenin değişimi şerit ekstensometre, tavandaki deformasyonlar ise teodotit üe belirlenmiştir. Ölçüm istasyonunun tünel aynasma olan uzaklığına bağlı olarak deformasyonlardaki değişim 10 m'den 31 m'ye kadar değişen kazı derinlikleri için analiz edilmiştir Ayrıca yine bu çalışmada, aynı jeolojik formasyonda Yeni Avusturya Tünel Açma Metodu (NATM) ile tünel kazısı gerçekleştirilen Ankara Hafif Raylı Toplu Taşıma Sistemi Projesi (ANKARAY) içerisinde yer alan Demirtepe-Kızüay delme tünellerindeki jeoteknik ölçümlerin, Eryaman Delme tünellerindeki jeoteknik ölçümler ite karşılaştırılması yapılmıştır. Bu çalışmada her iki projedeki elde edilen jeoteknik ölçümler değerlendirilip zemin durayhuğmı tespit etmek amacıyla grafik ortamında analizler yapılmıştır. Yapılan bu analizler neticesinde TBM ile açılan tünellerdeki zeminin daha duraylı olduğu ispatlanmıştır. Bunun en büyük nedeni olarak, tünel kazısından hemen sonra zeminin, gerekli donatılarla kaplanması gösterilebilir. NATM üe açılan tünellerde tünel kazısının uzun sürmesi ve zeminin çok fazla açıkta kalması sebebiyle TBM üe açılan tünellere oranla daha duraysız okluğu, bu çalışmada gerçekleştirilen analizlerden de ispatlanmıştır. ANAHTAR KELİMELER : Delme Tüneller, TBM, Jeoteknik Ölçümler, Şerit Ekstensometre, NATM

11 ABSTRACT Ankara Metro 3. Phase project is designed between Batikent and Törekent Stations consists two lines which are 16 km in length. This project includes 12 stations, cut and cover tunnels, boring tunnels and viaducts. In this project, total length of bored twin tunnels are 19(H) m. LOVAT M-232 SE type TBM which is appropriate for soft ground was used for the excavation of tunnels. The dairy advance of tunnel excavation can be reached up to 30 m by this TBM. During the excavation, no ground control problems were seen and boring of the tunnels was comleted within 5 months. In this study, the TBM performance of Eryaman tunnels in accordance with geotechnical measurements in terms of stability. For this purpose, deformation measurements were carried out at 33 stations m both of the twin tunnels. Tape-extensometer was used to determine the convergence between the reference points at the sidewalk, white theotolid was used to determine relative movement of the roof. Changes in deformations, depending on the position of tunnel face relative to measurement station, were analysed for different excavation depths changing from 10 m to 31 m. Geotechnical measurements at Eryaman tunnels also have been compared with the geotechnical measurements taken at Demirtepe-Kizilay tunnels which are excavated and constructed with NATM Method at the same geological type of formation. The geotechnical measurements from both projects were evaluated and analysed graphically in accordance with stability. From the analyses it is revealed out that the ground excavated by TBM is more stable than NATM method. The most important reason for this result could be explained with the installation of permenant support immediately after excavation in TBM excavated tunnels. KEY WORDS : Boring Tunnels, TBM, Geotechnical Measurements, Tape Extensometer, NATM