Isparta (Şarkikaraağaç) havzasında katı atık düzenli depolama yer seçimine yönelik jeolojik-jeoteknik inceleme

Abstract

Düzenli katı atık depolama yer seçimi yerleşim merkezlerinde araştırılması gerekenen önemli konulardan biridir. Vahşi depolamanın insan sağlığına ve çevreye giderekartan oranlarda zarar verişi düzenli depolama alanlarının oluşturulmasını zorunlulukhaline getirmiştir. Bu çalışma ile Şarkikaraağaç içerisinde katı atık düzenlidepolamanın yapılacağı en uygun alan tespit edilmeye çalışılmıştır. Şarkikaraağaçülkenin en büyük içme suyu rezervuarı olan Beyşehir Gölü su toplama havzasıiçerisindedir. Bu durum çalışmanın önemini daha da artırmaktadır.Çalışmanın birinci aşamasında inceleme alanının jeolojik, hidrojeolojik, hidrolojik,koruma alanları ve arazi kullanım durumu detaylı olarak incelenmiştir. Arazigözlemleri ve hazırlanan haritalar ışığında üç alternatif alan belirlenmiştir. İkinciaşamada üç alternatif alan katı atık düzenli depolama yer seçimi için hazırlanan kritercetveline göre değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sonucunda Köprüköy veAslandoğmuş arasında kalan üçüncü alternatif alan en yüksek puanı alarakdepolamaya en uygun alan olarak seçilmiştir. Seçilen alanda BağkonakFormasyonu'na ait siltli-killi birimler yüzeylemektedir.Son aşamada seçilen depolama alanına ait 1/ 5000 ölçekli mühendislik jeolojisiharitası hazırlanmış ve bu alan için ön mühendislik jeolojisi çalışmaları yapılmıştır.Siltli-killi birimin fiziko-mekanik özelliklerini belirlemek amacıyla SDÜ UygulamalıJeoloji Laboratuarında çeşitli deneyler yapılmıştır. Bu deneylerin sonucuna göredeponi tabanının oturacağı zeminin düşük plastisiteli killer (CL) grubuna girdiğigörülmüştür. Zeminin su içeriği % 10, dane birim hacim ağırlık 2,78 gr/cm3, doğalbirim hacim ağırlık 1,89 gr/, cm3 ve kuru birim hacim ağırlık 1,71 gr/ cm3'dür.Standart Proctor Deneyi sonucuna göre zemine ait optimum su içeriği % 15 ve bunakarşılık gelen maksimum kuru birim hacim ağırlık değeri 1,81 gr/ cm3 dür. Zemineait yukarıdaki parametreler kullanılarak literatürdeki tablolardan zeminin suortamındaki kohezyon değeri 0,30 kg/ cm2, içsel sürtünme açısı ise 22o olarakbelirlenmiştir. Arazide yapılan permeabilite deney sonucuna göre zemininpermeabilite katsayısının (K) 2,2x 10-6 cm/sn olduğu görülmüştür. Zeminingeçirimlilik katsayısını azaltmak amacıyla darbe yöntemiyle pekleştirme yapılarakyüzeyden itibaren 1-1,5 m'lik derinliğe kadar sıkıştırma yapılması gerekmektedir.Sonuç olarak yapılan ön mühendislik çalışmalarına göre de seçilen alanındepolamaya uygun olduğu görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Katı atık, Deponi yer seçimi, Şarkikaraağaç Havzası.

One of the most important subjects is the selection of site on which must beconstructed the facility of solid waste disposal in municipal areas. It has beenrequired to investigate the best suitable solid waste disposal area because the wildstorage has been increasingly threatening the human health and the environment.This study aims to determine the best location in Şarkikaraağaç Basin on which tobuild the facility of the solid waste disposal. Şarkikaraağaç district is located in thewater-collecting basin of Beyşehir Lake that is the biggest drinking water reservoir inthe country. This fact obviously increases the significance of this study.In the first stage of the study, the geological, hydro-geological, hydrological,protection area and land use properties of the study area were comprehensivelyinvestigated. Then, three alternative areas were determined in the light of the fieldobservations and the prepared maps. In the second stage, the three alternative areaswere evaluated by the scale of the solid waste disposal site selection criteria. Atresult the third alternative area that is located between Köprüköy and Aslandoğmuşwas selected as the solid waste disposal site by collecting the highest point from thescale. The silty-clayey unit belonging Bağkonak formation exposes at the selectedlocation.In the last stage, a 1/5000 scale geological engineering map of the facility area wasprepared and preliminary engineering works was done. To determine the propertiesof physico-mechanics of the silty-clayey unit, several experiments were done in theapplied geology laboratory in SDU. According to the results of experiments, the soilclass of the specimen is determined as low plasticity clay (CL). The water content ofthe soil is %10, soil unit weight is 2. 78 gr/cm3, natural unit weight is 1.89gr/cm3,and dry unit weight is 1.71 gr/cm3. As a result of Standard Proctor experimentoptimal water content of the soil is %15 and corresponding maximum dry unitweight is 1.81gr/cm3. The cohesion was found 1.81gr/cm3 and internal friction anglewas 22o in water medium using above parameters and tables of literature. Accordingto the field permeability tests, the permeability coefficient of the soil (K) is 2,2x 10-6cm/s. To decrease the permeability coefficient for the depth of 1.5 the ground shouldbe compressed by the hammer blowing method. The results of the preliminaryengineering works showed that the selected area is quite suitable such facility to beconstructed.Key words: Solid waste, solid waste disposal site selection, Şarkikaraağaç Basin.