Kayaçların doku katsayıları ile fiziko-mekanik özellikleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi

Abstract

ÖZETKAYAÇLARIN DOKU KATSAYILARI İLE FİZİKO-MEKANİKÖZELLİKLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİSERKAN GÜNAYDINMühendislik yapılarının optimum koşullarda ve parametrelerde kurulabilmesi veyaplanlanabilmesi için söz konusu formasyonların doğru verilerle analiz edilebilmesigerekmektedir. Kayaçların fiziksel ve mekanik özelliklerinin, ortam formasyonuhakkında bilgi verdiği düşünülürse, bu verilerin tespit edilmesi önem arz etmektedir.Fiziksel ve mekanik özelliklerin tespiti laboratuar ve arazi şartlarında yapılacakdeneylerle mümkün olmaktadır.Bu noktadan yola çıkarak, bilim adamları yapmış oldukları araştırmalar ilekayaçların dokusal özellikleri ile fiziksel ve mekanik özellikleri arasında bir ilişkininsöz konusu olduğunu ileri sürmüşler ve çeşitli incelemelerde bulunmuşlardır.Kayaçların doku katsayısı (TC), bu parametrelerden bir tanesidir. Kayaçların dokusalözelliklerinin sayısallaştırılmasını mümkün kılan doku katsayısı, kayaçların dokusalyapılarının kayaçların yük altında yenilmesine karşı fiziksel bir engel oluşturduğumantığıyla geliştirilmiştir. Kayaçların delinebilirlik ve kesilebilirlik gibiözelliklerinin doku katsayısı ile ilişkilerinin varlığı çeşitli koşullar altındaincelenmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada; andezit, traki andezit, trakit ve kumtaşıkayaçları ele alınarak doku katsayıları tespit edilmiş olup fiziksel ve mekaniközellikleri ile ilişkilerinin olup olmadığı araştırılmıştır. Araziden bloklar halindetemin edilen kayaç örneklerinin, fiziksel ve mekanik özellikleri laboratuardagerçekleştirilen deneylerle tespit edilmiş, yönlü olarak alınan ince kesitlerden isedoku katsayıları hesaplanmıştır.Sonuç olarak, kayacın dokusal özelliklerinin sayısallaştırılarak elde edilen dokukatsayısı değeri ile kayaçların fiziksel ve mekanik özellikleri arasında bir ilişkininvarlığından söz etmek mümkündür.ANAHTAR KELİMELER: Doku katsayısı (TC), ince kesit, fiziksel özellikler,mekanik özellikler.

ABSTRACTTHE INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIPS BETWEENTEXTURE COEFFICIENT CONCEPT ANDPHYSICO-MECHANICAL PROPERTIES OF ROCKSSERKAN GÜNAYDINIt is neccessary to be able to analysed with the right data of mentioned formations toset up or plan engineering buildings in optimum conditions and parameters. If it isthought that physical and mechanical properties of rocks gives information about theformation, it is important to determine these data. The determination of physical andmechanical properties is possible with experiments under the conditions oflaboratory and in-situ.From this point of view, scientists have claimed that there is a relationship betweentextural properties and physical-mechanical properties of rocks by their researchesand have made some investigations. Texture coefficient of rock is one of theseparameters. The texture coefficient which makes possible to give the texturalproperties of rocks with numbers, has been developed by thinking that textural formsof rocks are durable of refraction. The relationships between the properties such asdrillability and cutability of rocks and texture coefficients have been tried to beinvestigated under several conditions. In this study; traki andesite, andesite, trakitand sandstone rocks have been evaluated and texture coefficient have beendetermined; whether there is a relationship with physical-mechanical properties hasbeen researched. The physical-mechanical properties of the rock samples obtained inblocks from the field have been determined by experiments in the laboratories,texture coefficients have been calculated by thin section taken surface by surface.As a conclusion it is possible to mention a relationship between texture coefficientobtained by giving in numbers the textural properties of rocks and physical andmechanical properties of rocks.KEY WORDS: Texture coefficient (TC), thin section, physical properties,mechanical properties