Aileye yeni katılan kardeşin bir önceki çocuğun davranışları üzerine etkileri

Abstract

AMAÇ: Çalışmamızın amacı, aileye yeni katılan bebeğin, okul öncesi yaştaki bir önceki kardeş üzerindeki etkilerinin ve kardeş kıskançlığına etki eden faktörlerin belirlenmesine katkıda bulunabilmektir.GEREÇ VE YÖNTEM: Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hastalıkları Anabilim Dalı sağlam çocuk polikliniğine Şubat 2012-Temmuz 2012 tarihleri arasında başvuran, son çocuğu 1 yaşını ve bir önceki çocuğu 6 yaşını geçmemiş olan 312 anne ile yüz yüze görüşülerek, önceden belirlenmiş anket soruları yöneltildi. Ankette yer alan ve kıskançlık davranışını yansıtan sorularda verilebilecek her bir cevap için belirli bir kıskançlık puanı alan uzmanları ile görüşülerek belirlendi. Buna göre 0-6 puana sahip çocuklar; `normal ya da kabul edilebilir tutuma sahip`, 7 ve daha yüksek puana sahip çocuklar ise `olumsuz tutum gösteren` olarak sınıflandırıldı. Kategorik değişkenler ile çocuğun kıskançlık durumu arasındaki ilişkiler Ki-kare testi ile araştırıldı. Kıskançlık puanı ile odak çocuğun yaşı arasındaki ilişkiyi belirleyebilmek amacı ile Spearman Rho korelasyon katsayısı hesaplandı. Puanlama sonuçları ile kıskançlık davranışına etki ettiği saptanan değişkenler lojistik regresyon modeliyle analiz edildi. İstatistiksel analizler için SPSS for Win. Ver. 15.0 (SPSS Inc., Chicago, ILL, USA), kıskançlık puan hesabı, tablo ve grafikler için ise MS-Excel 2007 programları kullanıldı. İstatistiksel kararlarda anlamlılık düzeyi p≤0.05 olarak kabul edildi.BULGULAR: Kardeşinin olacağını öğrenen çocukların %63.6' sının sevindiği, %22.6' sının tepki vermediği ve %6.0' sının şaşırdığı görülmüştür. Son çocuğun doğumundan sonra, bir önceki çocuğun nerede vakit geçirmeye başladığı sorulan ebeveynlerin 187' si (%60.5) evde birlikte vakit geçirdiklerini, 13' ü (%4.0) akrabalar ile vakit geçirdiğini ve 109'u (%35.5) ise kreşte/okulda vakit geçirdiğini belirtmiştir. Çocuğunun kardeşi olduktan sonra daha az uyuduğunu belirten anne sayısı 56 (%18.1) iken, daha çok uyuduğunu belirten anne sayısı 4 (%1.3) tür. Ayrıca anne baba ile yatmak isteme oranı%29, geceleri sık uyanmaya başlama oranı %12,6 ve sıklıkla kabus görme oranı %6,8 olarak saptanmıştır. Kardeşi doğduktan sonra iştah durumunda değişme olmayan çocuk sayısı 195 (%62.9) iken; iştahında azalma olan 97 (31.3) ve artma olan çocuk sayısı ise18 (%5.8)' dir. Çalışmada yer alan annelerin 144'ünün (%46.5) çocukları bebek gibi konuşmaya başlamış, %36.8 i annesini emmek istemiş,%32.9 u yemeğini kendisi yemekten vazgeçmiş, %43.5 i annesinin yanından ayrılmak istememiştir. Son çocuğun doğumundan sonra bir önceki çocuğunun tuvalet alışkanlıklarında değişim olmayan anne sayısı 209 (%67.6) iken; çocuğu gece ya da gündüz idrar kaçıran anne sayısı 50 (%16.2)' dir.Kardeşinin olacağına üzülen/sinirlenen çocukların, sevinen çocuklara göre daha yüksek oranla `ciddi olumsuz değişiklik` gösterdiği belirlenmiştir (p=0.019).Çocuğun yaşı arttıkça `ciddi olumsuz değişiklik` puanında azalma olduğu görülmektedir (Rho=-0.302; p<0.001;). İki çocuk arasındaki yaş aralığının 2 yıldan fazla, 5 yıldan az olması `ciddi olumsuz değişiklik` görülmesini arttıran bir etken olarak saptanmıştır (OR:3.43, p<0,003). SONUÇ: Aileye yeni katılan bebek, bir önceki kardeş üzerinde bazı olumsuz davranış kalıplarının ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Anne ve babanın, çocukları ile ilgili tutumları, bu durumu etkileyebilmektedir. Yeni bebek sahibi olan ya da olmayı planlayan ailelerin bir önceki çocuklarının bu duruma nasıl tepki verdiğinin sorgulanması ve bu konuda ailelerin kaygılarının giderilerek, çocuktaki kıskançlık davranışının nasıl kontrol altında tutulabileceği hakkında yol gösterilmesi, birinci basamak hekimliği açısından önem arz etmektedir.

OBJECTIVES: The aim of this study is to investigate the effects of the newborn sibling and the other factors' contribution on previous sibling's behaviors.METHODS: A face to face interview (with questionnaires form) is done with mothers of 312 children (median age=4, IQR=2 years), who has been followed up in well-child policlinic of Gazi University Faculty of Medicine, Department of Pediatrics, about the behaviors of the previous siblings at pre-school age. A mother survey of 18 questions is used to learn about the demographic data and previous sibling's reactions after the arrival of the new baby. SPSS v.15.0 software is used for statistical calculations. Chi-square test is preferred to compare data. The value of P <0.05 is considered as significant.RESULTS: The mothers, who were interviewed, were young aged, belonged to middle-income group, most of them were graduates of the University, and lived in nuclear families. %35,2(n=109) of them were working in a job. The older children had been mostly informed about the coming of a new baby during pregnancy (%89,4; n=279). First informers were mostly the mothers (%60,6; n=177) and 63,6%(n=192) of mothers reported that their children were happy at their first reaction. Sleep disorders were reported in %47,4(n=149) of the children. Loss of appetite was reported in %31,3 (n=97) of the children. The behaviors of requesting help while eating (%32,9;n=102), requesting to suck the mothers' breasts (%36,8;n=114), regressive speech (%46,5;n=144), clinging to mother (%43,5;n=135), urinary incontinence and bed wetting (%16,2;n=50) and violence to new baby(%41,4;n=128) were reported. The time that mothers spent with their older children after the newborn was usually decreased (%64;n=200). The children's jealous behaviors, who were happy at first reaction to new baby, were significantly more moderate (p=0,01). Sibling jealousy was found more severe between ages 2 and 5, compared to age 5 and older (OR: 3.43, p<0,003).CONCLUSION: With the arrival of a new baby, pre-school aged older siblings' behaviors like sleeping, nutrition and speech may be affected negatively, and these changes may be contributed by mothers education, level of income, family type, employment status of the mothers and some other factors. Such factors may be some of the underlying causes of the sibling rivalry.