Obstrüktif uyku apne sendromu ateroskleroz ilişkisinin karotis intima-media kalınlığı ve nabız dalga hızı ile değerlendirilmesi

Abstract

Koroner arter hastalığı (KAH) ve KAH oluşumunun temelini oluşturanateroskleroz toplumlarda mortalitenin ilk sırada gelen nedeni olduğundan erkentanı ve tedavisi önemlidir. KAH'ı değerlendirmede kullanılan noninvaziv testlerinduyarlık ve özgüllük sorunu varken, altın standart olan koroner anjiografinin ise,girişimsel olma ve maliyet sorunu vardır. Bu nedenle son 15 yılda ateroskleroztanısında invaziv olmayan ve duyarlılığı ve özgüllüğü yüksek testleraraştırılmıştır. Bu noninvaziv yöntemler arasında üzerinde en çok durulanlar ise,Karotis intima-media kalınlığı (KİMK) ve nabız dalga hızı (NDH) ölçümüdür.Obstrüktif uyku apne sendromu (OUAS) uyku esnasında tekrarlayıcı üst havayolukollapsı sonucu ortaya çıkan uyku apneleri, horlama, gündüz aşırı uykululuk halive oksijen desatürasyonu ile karakterize bir sendromdur. OUAS'lı bireylerdehipertansiyon, diyabetes mellitus, hiperlipidemi ve obezite insidansındaki artış ilebirlikte altta yatan kronik enflamatuvar süreç ve kronik enflamasyona bağlıendotel disfonksiyonu, bu hasta grubunda ateroskleroz gelişim riskiniarttırmaktadır. Bu çalışmada OUAS ateroskleroz ilişkisi, NDH ve KİMK ölçümüyapılarak ve bu iki değer arasındaki ilişki değerlendirilerek yapıldı.Çalışmaya, kanıtlanmış aterosklerozu ve ateroskleroz açısındankonvansiyonel risk faktörleri taşımayan, 30 hafif dereceli, 32 orta dereceli, 31ciddi dereceli OUAS hastası ile OUAS ve başka sistemik hastalığı bulunmayan 31sağlıklı gönüllü alındı. Kanıtlanmış aterosklerozu, hipertansiyonu, diyabetesmellitusu, hiperlipidemisi ve OUAS dışı sistemik hastalığı bulunan hastalarçalışma dışı bırakıldı. OUAS'lı hastalar ve sağlıklı kontrol grubunda nabız dalgahızı ölçümü ile sağ ve sol karotis intima media kalınlığı ölçümü yapıldı,sonrasında sağ ve sol karotis intima media kalınlıklarının ortalaması alındı. Dahasonra her 4 grup, tespit edilen ortalama ve maksimum karotis intima mediakalınlığı ile nabız dalga hızı açısından karşılaştırıldı.Çalışmamızda her dört grubun demografik ve laboratuvar verileribenzerdi. Maksimum karotis intima media kalınlığı, OUAS'lı gruplarda kontrolgrubuna göre istatistiksel anlamlı olarak daha yüksek tespit edildi. OUAS'lıhastalar kendi aralarında karşılaştırıldığında hastalığın ciddiyetinin artmasıyla maksimum karotis intima media kalınlığının da arttığı ve bu artışın istatistikselolarak anlamlı olduğu tespit edildi (ort: 0,712±0,040 vs 0,812±0,037 vs0,900±0,056 vs 0,971±0,74 sırasıyla; p<0.0001). Ortalama karotis intima mediakalınlığı, OUAS'lı gruplarda kontrol grubuna göre istatistiksel anlamlı olarakdaha yüksek tespit edildi. OUAS'lı hastalar kendi aralarında karşılaştırıldığındahastalığın ciddiyetinin artmasıyla ortalama karotis intima media kalınlığının daarttığı ve bu artışın istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit edildi (ort:0,615±0,037 vs 0,686±0,040 vs 0,761±0,056 vs 0,833±0,075 sırasıyla; p<0.0001).Karotis-femoral nabız dalga hızı açısından kontrol grubu ve hafif, orta,ciddi dereceli OUAS'lı hasta grupları karşılaştırıldığında hem kontrol grubu ileOUAS'lı hastalar arasında hem de OUAS'lı hasta gruplarının kendi aralarındanabız dalga hızı değerleri ortalaması açısından anlamlı fark bulundu (ort:5,70±0,48 vs 6,76±0,61 vs 7,72±0,82 vs 8,94±1,72 sırasıyla; p<0.0001). Nabızdalga hızındaki artışla karotis intima media kalınlığı artışı arasında pozitif birkorelasyon mevcuttu (p<0,001, r=0,88).Karotis intima media kalınlığı ve nabız dalga hızındaki artış ile hemhastalığın ciddiyetini gösteren AHİ, hem de %90'ın altındaki SaO2 (%TST) değeriarasında pozitif korelasyon saptandı. En düşük SaO2 değeri ile karotis intimamedia kalınlığı ve nabız dalga hızı arasında ise negatif korelasyon olduğu görüldü.Bu çalışma, OUAS'da ateroskleroza eğilim olduğunu ve bunun da OUASciddiyetinin artmasıyla doğru orantılı olduğunu göstermiştir. Bu eğilim NDH veKİMK değerleri ölçülerek gösterilmiştir. Bu değerlendirme sonucunda ortayaçıkan anlamlı bulguların klinik sonuçlara da yansıyacağını düşünmekle birlikte,elde ettiğimiz bulguların daha geniş hasta popülasyonlu prospektif çalışmalar iledesteklenmesi gerektiği kanısındayız.

Early diagnosis and treatment of coronary artey disease andatherosclerosis is an important issue because of it is the most common cause ofmortality in population. Non-invasive tests for coronary artery disease diagnosishave problems in senstivity and specifity. Coronary angiography is the goldenstandart diagnostic tool but it is expensive and invasive. Therefore non-invasivetests with high sensitvity and specifty for diagnosis of atherosclerosis wereinvestigated. Most investigated of those diagnostic tests were carotis intima mediathickness asessment (CIMT) and pulse wave velocity analysis (PWV).Obstructive sleep apnea syndrome (OSAS) is the sydrome which is composed of;sleep apnea episodes caused by recurrent upper airway collaps, snoring,drowsiness in day times, and oxygen desaturation. Hypertension, diabetesmellitus, hyperlipidemia and obesity incidence is higher in patients with OSAS.And also underlying chronic inflammation process and endothelial dysfunctionleads to atherosclerosis in those patients. In this study we investigated therelationship between OSAS and atherosclerosis by using CIMT and PWVanalysis.Normal 31 healthy subjects without any systemic disease and OSAS, andpatients with OSAS without known atherosclerosis and also without any riskfactors for atherosclerosis were examined in the study. According to the severity,30 patients were in mild OSAS, 32 were in moderate OSAS and 31 patients werein severe OSAS group. Patients with proven atherosclerosis, hypertensives,diabetics, and patients with any systemic illness were excluded. Bilateral CIMTassesment and PWV analysis were performed in patients and controls. Everygroups were compared with each other according to the data obtained from CIMTasessment and PWV analysis.Demographic and laboratory parameters were all similar in all groups.Maximal CIMT were higher in groups with OSAS than in normal control withstatistical significance. Maximal CIMT values in mild, moderate and severeOSAS groups were found to be different with statistical significance, associatedwith the degree of OSAS severity (mean: 0,712±0,040 vs 0,812±0,037 vs0,900±0,056 vs 0,971±0,74 respectively; p<0.0001). Mean CIMT were higher ingroups with OSAS than in normal control with statistical significance. MeanCIMT values in mild, moderate and severe OSAS groups were found to bedifferent with statistical significance, associated with the degree of OSAS severity(mean: 0,615±0,037 vs 0,686±0,040 vs 0,761±0,056 vs 0,833±0,075 respectively;p<0.0001).In healthy subjects PWV values were lower than OSAS group, and alsoPWV values in mild, moderate and severe OSAS groups were found to bedifferent with statistical significance, associated with the degree of OSAS severity(mean: 5,70±0,48 vs 6,76±0,61 vs 7,72±0,82 vs 8,94±1,72 respecitively;p<0.0001). There was a positive correlation between increasment of PWV valuesand CIMT values (p<0,001, r=0,88).CIMT, PWV values were positively correlated with the SaO2 lower than90% in total sleep time (%TST) and apnea-hypopnea index (AHI) which showsthe disease severity. There were a negative correlation between the lowest SaO2value and carotis intima-media thickness and pulse wave velocity values.This study showed us that OSAS patients have tendency to atherosclerosisdevelopment, and this process increases with the severity of diseaseproportionally. This tendency evidenced with measurment of PWV and CIMT.We think that, these significant results will also apply to clinical setting.Furthermore more prospective studies with larger population are necessary tosupport these data.