40 yaş ve üzeri kadın hastalarda meme kanseri tarama yöntemlerini kullanma durumlarının sağlık inanç modeli ölçeği ile değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Çalışmamızda toplumumuzda yaşayan 40 yaş ve üzeri kadınların meme kanseri tarama yöntemlerini kullanma durumlarını ve etkileyen faktörleri Sağlık İnanç Modeli Ölçeği ile değerlendirmek amaçlanmıştır.Gereç ve Yöntem: Çalışmaya Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi semt polikliniklerine 01.10.2019-31.12.2019 tarihleri arasında herhangi bir sebeple başvuran 40 yaş ve üzeri 281 kadın dahil edildi. Çalışmamız hakkında bilgi verildikten sonra ankete katılmayı kabul eden kişilere sosyodemografik veri formu ile Champion Sağlık İnanç Modeli Ölçeği yüz yüze görüşme tekniği ile uygulandı.Bulgular: Katılımcıların büyük çoğunluğunun meme kanseri tarama yöntemlerini bildiği, ancak tarama yöntemlerini düşük oranda kullandığı belirlendi. Tarama yöntemlerini kullanma durumlarını etkileyen esas sebebin şikayetin olup olmaması olduğu gözlendi. Kendi kendine meme muayenesi yapanlarda mamografi yaptırma oranları anlamlı şekilde yüksek bulundu (p=0,011). Champion Sağlık İnanç Ölçeğin puan ortalamaları ve standart sapmaları incelendiğinde, katılımcıların en yüksek puan kendi kendine meme muayenesi öz yeterliliği alt ölçeğinden, en düşük puanı ise duyarlılık algısı alt ölçeğinden aldıkları görüldü. Herhangi bir tarama yöntemini kullanma durumu ve meme kanseri risk faktörlerinin, tarama yöntemlerini kullanma durumlarına ilişkin sağlık inançlarını etkilediği görüldü.Sonuç: Meme kanserinin erken tanısına yönelik çalışmalarda tarama yöntemlerini kullanma durumları ile sağlık inançları korele değerlendirilmeli, bireysel değerlendirme yaparak eksikliği saptanan alt ölçek üzerinde durularak bilgilendirme yapılmalıdır. Risk faktörleri anlatılıp kadınların bilinçlendirilmesi; risk hesaplaması yaparak yüksek riskli olanların takiplerinin bu doğrultuda düzenlenmesi sağlanmalıdır.Anahtar kelimeler: Kanser tarama, Meme kanseri, Sağlık İnanç Modeli.

Objective: This study aims to evaluate the use of breast cancer screening methods and affecting factors in women aged 40 and older in our society by using the Health Belief Model Scale.Material and Methods: The study included a total of 281 women aged 40 and older who applied to the Ankara Training and Research Hospital district outpatient clinics for any reason between October 1, 2019 – December 31, 2019. After being informed about the study, women who agreed to participate were administered a sociodemographic data form and Champion's Health Belief Model Scale in face-to-face interviews.Results: It was determined that the majority of participants were familiar with breast cancer screening methods, however, screening methods were used at low rates. It was observed that the main factor to affect the use of screening methods was whether or not there were symptoms. The rates of undergoing mammography were significantly higher in those who performed breast self-examination (p=0.011). According to the mean scores and standard deviations of the Champion Health Belief Scale, participants scored the highest in the breast self-examination self-efficacy subscale, and the lowest in the perceived susceptibility subscale. It was seen that using any screening method and breast cancer risk factors affect health beliefs about using screening methods.Conclusion: In studies on early diagnosis of breast cancer, the use of screening methods should be evaluated in relation to health beliefs, and by performing an individual assessment, information should be given according to subscales with deficits. Risk factors should be clarified and women should be educated by calculating risk and accordingly conducting follow up of high-risk cases.Keywords: Cancer screening, Breast cancer, Health Belief Model.