7 numaralı izn-i sefine defterinin transkripsiyon ve değerlendirilmesi

Abstract

İzn-i sefine, özellikle Çanakkale ve İstanbul boğazlarından geçecek gemilere verilen gidiş-dönüş iznini ifade etmekte olup kara yolu için alınan `yol hükmü` veya `mürur tezkiresi` karşılığı olarak kullanılmıştır. Boğazlardan geçen yabancı gemilere izn-i sefine fermanı veya mürûr tezkiresi verilmesine dair ilk örnek 1452 yılına aittir.Tarih boyunca deniz ticareti bakımından önemli bir yere sahip olan Boğazlar'da 1453-1809 dönemi arasında mutlak bir Türk egemenliği olmasından dolayı Karadeniz'i tüm yabancı gemilere kapatılmıştı. Bu durum 18. yüzyılın sonlarına kadar devam etti. 18. yüzyılın sonlarında ise Karadeniz'e inmek için Osmanlılarla savaşmaya başlayan Rusya, ilk defa 1739 Belgrad Antlaşması'na göre Osmanlı gemileriyle ticaret yapabilme hakkına sahip oldu. Rusya'nın yüzyıla yakın süren mücadelelerden sonra 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması'yla elde ettiği Karadeniz'de ticaret yapma hakkı bu denizi bir Türk iç denizi olmaktan çıkardı. Bilhassa 1783'de Kırım'ı işgal ederek Karadeniz'deki hâkimiyetlerini tamamen pekiştirti. 1783 yılında imzalanan Ticaret Antlaşması'yla ticaretin hangi şartlarda yapılacağı kararlaştırıldı.Yaptığımız bu çalışma 1818-1823 yılları arasında Deniz ticareti bakımından son derece önemli verileri kapsayan 7 Numaralı İzn-i Sefine Defteri'nin transkripsiyon ve değerlendirimesinden oluşmaktadır.

Sailing permit (Izn-i sefîne) expresses the freedom round trip given to the ships especially passing through the Dardanelles and the Bosphorus and used for the `road provision` or `mürûr tezkiresi` taken for the highway. The first example of giving izn-i sefîne or mürûr tezkiresi to the foreign ships crossing the straits is given in 1452.The entire Black Sea was closed to foreign ships due to the fact that there was an absolute Turkish sovereignty in the Straits between 1453-1809, which had an important place in terms of maritime trade throughout the history. This situation continued until the end of the 18th century. At the end of the 18th century, Russia began to fight with the Ottomans to land in the Black Sea, for the first time according to the 1739 Treaty of Belgrade had the right to trade with the Ottoman ships. After the struggles of nearly a century with the Treaty of Küçük Kaynarca Rusya acquired the right to trade in the Black Sea and remove this sea from a Turkish inner sea. Particularly, he occupied the Crimea in 1789 and completely strengthened his sovereignty in the Black Sea. It was decided on which terms the trade would be made by the Trade Memorandum signed in 1783.This study consists of the transription and assessment of the ` Number 7 Sailing Permission Book` comprises very important data in terms of maritime trade between 1818-1823.