Takım sporları ile uğraşan yetişkin sporcuların prososyal ve antisosyal davranışlarının belirlenmesinde mükemmeliyetçilik ve başarı hedeflerinin rolü

Abstract

Amaç: Bu çalışma takım sporları ile uğraşan sporcuların mükemmeliyetçilik ve başarı hedeflerinin prososyal-antisosyal davranışlarını belirlemedeki rolünü ve bu faktörlerin cinsiyet-spor deneyimine göre farklılaşıp farklılaşmadığını incelemektir. Gereç ve Yöntem: Çalışmaya 2018-2019 sezonunda İstanbul'da futbol, voleybol ve basketbol branşlarında mücadele eden 156 kadın (Xyaş=19.52±2.63), 146 erkek (Xyaş=19.92±2.78) toplam 302 (Xyaş=19.71±2.70) sporcu katılmıştır. Sporculara `Kişisel Bilgi Formu`, `Spora Özgü Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçeği` , Sporda `2x2 Başarı Hedefleri Envanteri `ve `Sporda Prososyal ve Antisosyal Davranışlar Ölçeği` uygulanmıştır.Bulgular ve Sonuçlar: Yapılan hiyerarşik regresyon analiz sonuçları, kişisel standartlar ve ustalık-yaklaşma alt boyutlarının takımdaşa prososyal davranışlar alt boyutunu pozitif yönde anlamlı olarak yordadığını göstermiştir (p<0.05). Analiz sonuçlarında hatalarla aşırı ilgilenme alt boyutunun rakibe prososyal davranışlar alt boyutunu negatif yönde anlamlı olarak yordadığı bulunmuştur (p<0.05). Bir diğer analiz sonucunda ustalık-yaklaşma alt boyutunun takımdaşa antisosyal davranışlar alt boyutunun negatif yönde anlamlı olarak yordadığı bulunmuştur (p<0.05). Sporcuların mükemmeliyetçilik ve başarı hedeflerinin rakibe antisosyal davranışları yordayıp yordamadığını belirlemek için yapılan analizlerde algılanan aile baskısı, performans-yaklaşma, ustalık-yaklaşma alt boyutlarının rakibe antisosyal davranışlar alt boyutunu anlamlı olarak yordadıkları ve rakibe antisosyal davranışlar alt boyutuyla algılanan aile baskısı ve performans-yaklaşma alt boyutları arasında negatif, ustalık-yaklaşma alt boyutu arasında ise pozitif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur (p<0.05). Yapılan analizlerde sporcuların mükemmeliyetçilik, başarı hedefleri ve prososyal-antisosyal davranışlarında cinsiyetlerine göre anlamlı farklılık bulunmuştur (p<0.05). Sporcuların prososyal-antisosyal davranışlarda spor deneyimine göre anlamlı farklılık bulunmuştur (p<0.05). Anahtar kelimeler: Mükemmeliyetçilik, başarı hedefi, prososyal-antisosyal davranış.

Purpose: The purpose of this study was to investigate the role of sport perfectionism and achievement goal orientation of team sport athletes in determining the prosocial and antisocial behaviors. The study was also aimed to test the differences in these psychological factors with regard to sex and year of sports experience.Materials and Methods: 156 female and 146 male athletes voluntarily participated in this study. Participants were selected from athletes who compete in football, volleyball and basketball leagues during 2018-2019 season in Istanbul.`Personal Information Form`, `Multidimensional Perfectionism Scale for Athletes`, `2x2 Achievement Goals Questionnaire for Sport` and `Prosocial and Antisocial Behavior Scale in Sport` were administered to athletes.Findings and Conclusions: The results of the hierarchical regression analysis showed that the personal standards sub-scale of perfectionismand mastery-approachachievement goal orientation predicted the prosocial behaviors toward teammates and that there was a positive relationship between them (p<0.05). Analysis also showed that the concern over mistakes sub-dimension of perfectionism significantly predicted the prosocial behaviors toward opponents (p<0.05). Hierarchical regression analysis indicated negative significant relationship between the mastery-approach goal orientation and the antisocial behaviors toward teammate (p<0.05). Perceived parental pressure subscale of perfectionism and performance-approach achievement goals were positively related with antisocial behaviors toward opponent, mastery-approach achievement goals were negatively related with antisocial behavior toward opponent (p<0.05). Independent t-test results indicated significant sex differences in perfectionism, achievement goals and prosocial-antisocial behaviors of athletes (p<0.05). There was a significant difference in prosocial and antisocial behaviors with regard to year of sports experience (p<0.05).Key words: Perfectionism, achievement goals, prosocial and antisocial behaviors.