İlaç aşırı kullanım başağrısı olgularında tract based spatıal statıstıcs ve voksel tabanlı morfometri yöntemleriyle nöroradyolojik değerlendirme

Abstract

Amaç: İlaç aşırı kullanım baş ağrısı (İAKB) patofizyolojisi henüz net olarak aydınlatılamamasına rağmen sıklığı giderek artan evrensel bir sorundur. Bu çalışmanın amacı öncelikli olarak İAKB tanılı hastalarda ileri nöroradyolojik yöntemlerle beyin beyaz cevher demetlerinin bütünlüğünü ve organizasyonunu, gri ve beyaz cevher hacimlerini belirlemek ve aşırı kullanılan ilaçların neden olabileceği olası hasarları değerlendirmektir.Materyal ve Metod: Çalışmaya, nöroloji polikliniğine başvuran ve Uluslararası Baş Ağrısı Derneği 2013 ICHD (Uluslarası Baş Ağrısı Bozuklukları Sınıflaması) beta versiyon kriterlerine göre İAKB tanısı alan, 20-60 yaş arası 27 hasta ile; yaş, cinsiyet, eğitim durumu ve sigara kullanımı açısından eşleştirilen 27 sağlıklı kontrol olmak üzere 2 grup alındı. Hasta grubuna tedavi öncesi, tedavi sonrası 6. ayda ve kontrol grubuna kraniyel konvansiyonel MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme) ve DTG (Difüzyon Tensor Görüntüleme) yapıldı. Görüntülemelerden elde edilen veriler TBSS (Tract Based Spatial Statistisc) ve VBM yöntemleri kullanılarak gruplar arasında karşılaştırmalı olarak incelendi.Bulgular: Çalışmamızda hasta ve kontrol grubu arasında yaş, cinsiyet, eğitim yılı ve sigara kullanımı açısından anlamlı farklılık saptanmadı. Hasta grubunda aurasız migren %59.3 (16/27), auralı migren %14.8 (4/27), gerilim tipi baş ağrısı %25.9 (7/27) oranında saptandı. Hasta grubunda % 96.3 ( 26/27) oranında basit analjezik, %3.7 (1/27) oranında kombine analjezik aşırı kullanımına bağlı baş ağrısı mevcuttu. Hasta grubunda İAKB'ye neden olan ilacı kullanım süresi ortalama 56.7± 63.5 ay olarak saptandı. Gruplar arasında yapılan karşılaştırmalarda yapısal görüntülerde ve DTG analizinde herhangi bir farklılık saptanmamıştır.Tartışma: Bildiğimiz kadarıyla tıp literatüründe, İAKB hastalarında beyaz cevher demetlerinin bütünlüğünü ve voksel düzeyinde gri ve beyaz cevher hacimlerini ortaya koyan, TBSS ve VBM yöntemlerinin birlikte kullanıldığı nöroradyolojik bir çalışma mevcut değildir. Çalışmamızın sonuçlarına göre; ilaç aşırı kullanım baş ağrısının, kontrol grubu ile karşılaştırıldığında anlamlı bir organik değişikliğe yol açmadığı görülmüştür.

Objective: Medication overuse headache (MOH) is an universal experience and among the most common disorder although its pathophysiology still remains unclear. The primary aim of this study was to evaluate the possible alterations or damage of the grey and white matters caused by medication overuse. The secondary aim was to identify the integrity and volume of the brain grey and white matter with the advanced neuroradiological methods.Material and Methods: 27 patients with MOH diagnosed with the criteria of International Classification of Headache Disorders (ICHD) 2013-beta version were consecutively admitted. A prospective study of 27 patients with MOH and 27 age-, sex-, and education-matched healthy adults were evaluated. Cranial magnetic resonance imaging (MRI) and DTI (Diffusion Tensor Imaging) scans were obtained in MOH patients before and 6 months later after the treatment and in control group. TBSS (Tract Based Spatial Statistics) and VBM (Voxel Based Morphometry) were used to analyze the the changes in the grey and white matters. The data in MOH patients before and after treatment and between MOH patients and control group were compared.Results: No corelation was found between age, gender, education and smoking in both groups. The patients with MOH reported having migraine without aura 9.3%, migraine with aura 14,8%, and tension-type headache 25.9%. The most commonly used medication were simple analgesics, (96,3%) and combined analgesics (3.7%). The mean duration of the history of medication overuse and headaches was 56.7± 63.5 months. Both volume and FA, RD, AD analyses obtained from DTI showed no significant relationship between groups.Conclusion. To our knowledge, this is the first study investigating the integrity and volume of the brain grey and white matter from the radioneurological aspect in MOH patients Our data suggest that MOH is not associated with morphological alterations within brain networks.Key words: Medication overuse headache, voxel based morphometry, tract based spatial statistics.