Sella konfigürasyonu ile sfenoid sinüs anatomik varyasyonlarının korelasyonu ve transsfenoidal hipofiz cerrahisi üzerine etkisi

Abstract

AMAÇ: Bu çalışmanın primer amacı sella konfigürasyonu ile sfenoid sinüs anatomik varyasyonlarının korelasyonunun analizi, sekonder amacı ise interkarotid mesafe ile ilişkili anatomik ve klinik faktörlerin araştırılmasıdır.GEREÇ ve YÖNTEM: Bu çalışmada İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde Haziran 2011 ve Haziran 2017 yılları arasında KBB ve Beyin Cerrahi ekibince ortak transsfenoidal endoskopik hipofiz cerrahisi yapılan hastalar retrospektif olarak çalışmaya dahil edildi. 61 hasta olgu grubuna,48 hasta kontrol grubuna dahil edildi. Hastanemiz veritabanından elde edilen hastaların preoperatif bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans (MR) inceleme görüntüleri tekrar bir radyolog (G.K) ve KBB hekimi (A.N) tarafından değerlendirildi. Kontrol grubu başka bir ön tanı ile paranazal sinüs BT ve kraniyal MR çekilmiş olan hastaların görüntülerinden oluşturulduPostoperatif patoloji raporları kaydedildi.Paranazal sinüs BT görüntüleri koronal planda; sfenoid sinüs pnömatizasyonu sınıflaması, anterior klinoid proçes pnömatizasyonu, pterigoid proçes pnömatizasyonu, aksesuar sfenoid septa, intersfenoid sinüs septum insersiyon yeri, vidian kanal tipi, optik sinir protrüzyonu/dehisansı, karotis arter protrüzyonu/dehisansı, onodi hücresi ve maksimum sfenoid genişliği parameteleri açısından değerlendirildi. Sagittal planda; sella tipi, klivus tipi, sella açısı, sellar yüz, sellar çıkıntı, hipofizer yükseklik, anterior nazal spin ile sella tabanı arası mesafe ölçüm ve sınıflaması yapıldı. Kavernöz segmentte her iki internal karotid arter arası interkarotid mesafe ve adenom büyüklüğü ölçümleri MR görüntüleri kullanılarak yapıldı. BULGULAR: Anatomik varyasyonların birbiri ile olan korelasyonu incelendiğinde; sellar çıkıntının; sellar yüz, hipofizer yükseklik ve anterior nazal spin-sella arası mesafe ile korele olduğu görülmüştür (p < 0.05). Benzer şekilde, sellar yüzün; sellar çıkıntı, hipofizer yükseklik ve anterior nazal spin-sella arası mesafe ile korele olduğu saptanmış (p < 0.05). Anterior klinoid proçes pnömatizasyonu ile optik sinir protrüzyonu arasında istatiksel olarak anlamlı korelasyon saptandı (p < 0.001).İnterkartoid mesafenin bilateral optik sinir protrüzyonu, karotid arter protrüzyonu (hem unilateral/ hem bilateral) olan hastalarda istatiksel olarak anlamlı olarak daha fazla olduğu saptandı. Klivus sınıflaması ile ilişkisi incelendiğinde; interkarotid mesafenin gövde tipinde subdorsum tipine göre 2.7 mm daha dar olduğu saptandı. İnterkarotid mesafe ile sellar konfigürasyon (sellar çıkıntı, sellar yüz) ve maksimum sfenoid sinüs genişliği arasında zayıf pozitif korelasyon mevcuttu. Adenom büyüklüğü ile interkarotid mesafe arasında pozitif orta korelasyon saptandı (r = 0.53).Bu çalışmada endokrinolojik tanının hiçbir anatomik parametre ve interkarotid mesafe üzerine etkisi veya korelasyonunun olmadığı saptandı.SONUÇ: İnterkarotid mesafe olgular arasında farklılıklar göstermektedir. Bu çalışmada interkarotid mesafe ile ilişkili klinik ve sfenoid sinüsün anatomik varyasyonları tanımlanmıştır. Transfenoidal hipofiz cerrahisinde cerrahi koridorun genişliğinin belirlenmesinde bu faktörler yardımcı olabilir.ANAHTAR KELİME: Hipofizer adenom, sfenoid sinüs, interkarotid mesafe, transsfenoidal hipofiz cerrahisi.

OBJECTIVES: The primary purpose of this study is to analyze the correlation between the sella configuration and the anatomic variations of the sphenoid sinus, while the secondary objective is to investigate the anatomic and clinical factors associated with intercarotid distance.MATERIAL and METHODS: In this study, patients who underwent transsphenoidal endoscopic pituitary surgery with the colloboration of ENT and Neurosurgery between February 2011 and June 2017 at İzmir Katip Çelebi University Atatürk Education and Research Hospital were enrolled in the study retrospectively. 61 patients were included in the study group, and 48 patients were included in the control group. Preoperative computed tomography (CT) and magnetic resonance (MR) images of the patients obtained from our hospital database were re-evaluated by a radiologist (G.K) and an ENT physician (A.N.). The control group consisted of paranasal sinus CT and cranial MR images of patients with another provisional diagnosis. Postoperative pathology reports were recorded.Coronal section of the paranasal sinus CT images were evaluated in terms of paramaters including the classification of sphenoid sinus pneumatization, anterior clinoid process pneumatization, pterygoid process pneumatization, accessory sphenoid septa, insertion site of intersphenoid sinus septum, vidian canal type, optic nerve protrusion/dehiscence, carotid artery protrusion/dehiscence, onodi cell, and maximal sphenoidal width. Sagittal section of images were evaluated for sellar type, clivus type, sellar angle, sellar face, sellar prominence, pituitary height, distance between the anterior nasal spin and the sella. The intercarotid distance between each internal carotid artery at cavernous segment and the size of the adenoma were measured using MR images.RESULTS: When we assess at the correlations between the anatomical variations; sellar prominence were found to be in agreement with the sellar face, pituitary height and, the distance between anterior nasal spin and sella. (p < 0.05), Similarly, a significant correlation was found between sellar face and sellar prominence, pituitary height and, the distance between anterior nasal spin (p < 0.05). There was statistically significant correlation between anterior clinoid process pneumatization and optic nerve protrusion (p < 0.001). Intercarotid distance was statistically higher in patients with bilateral optic nerve protrusion and carotid artery protrusion (both unilateral/bilateral). When the relation with clivus classification is asessed; intercarotid distance was 2.7 mm narrower in body type of clivus when compared with subdorsum type of clivus. There was a weak positive correlation between intercarotid distance and the sellar configuration (sellar prominence, sellar face) and maximum sphenoid sinus width. Positive moderate correlation was found between adenoma size and intercarotid distance (r = 0.53).In this study, it was determined that endocrinologic diagnosis has no any significant correlation or relation with intercarotid distance and anatomical variables. CONCLUSION: Intercarotid distance varies between cases. In this study, clinical factors and anatomical variations of sphenoid sinus associated with intercarotid distance have been described. These factors may be helpful in determining the width of the surgical corridor in the transsphenoidal pituitary surgery.KEYWORD: Pituitary adenoma, sphenoid sinus, intercarotid distance, transsphenoidal pituitary surgery.