Türkiye`de meyve gülcülüğü açısından önemli gül (Rosa L. ) türleri üzerinde araştırmalar

Abstract

Bu tez çalışmasının amacı; Türkiye?de endüstriyel açıdan kullanılabilecek meyve güllerini belirlemek ve sınıflandırmaktır. Çalışmanın materyalleri Türkiye genelinden toplanan ve SDÜ Botanik Bahçesi?nde yetiştirilen kuşburnu bitkileridir. 15 örnek potansiyel meyve gülü adayı olarak belirlenmiş ve bu örnekler üzerinde biyolojik, pomolojik ve kimyasal analizler yapılmıştır. Sonuçlar literatür ışığında karşılaştırılmış, tartışılmış ve yorumlanmıştır. Çalışılan gül materyalleri Rosa canina, R. dumalis, R. beggeriana, R. gallica, R. pendulina, R. noisettiana ve R. alba? ya aittir. R. alba, R. pendulina ve R. gallica? ya ait bir örnek (1733 no.lu) eski bahçe güllerimizdendir. Diğerleri ise doğal olarak yetişen Türkiye gülleridir. Boy kısaldıkça meyve üretimi artmaktadır. R. beggeriana sadece meyve gülü olarak değil, diğer gülcülük alanlarında da önemli bir değerdir. R. canina dışındaki türler ilk kez tarafımızdan çalışılmıştır.Kuşburnu türlerinde en önemli organ meyvedir ve çalışmalarımızda bu konu ağırlıktadır. C vitamini sentezi yüksek rakıma ve soğuğa bağlı olarak artmakta olup C vitamini miktarı Türkiye kuşburnularında dünya genelinden daha yüksektir. C vitamini en yüksek 1. yıl 13276 no.lu örnekte (14467 ?g/g); 2. yıl 730 no.lu örnekte 11104, 88 (?g/g) çıkmıştır. İncelenen tüm örneklerde 1. yıl fenolik bileşenlerden gallik asit ve kafeik asit; 2. yıl klorojenik asit tespit edilememiş; buna karşılık 2. yıl gallik asit ve kafeik asip tespit edilmiştir. Çekirdekte % yağ miktarı 1. yıl 502 no.lu örnekte en yüksek (% 13,77), 1733 no.lu örnekte en düşük (% 6,16); 2. yıl 1274 no.lu örnekte en yüksek (% 13.66), 502 no.lu örnekte en düşük (% 8.22) olarak bulunmuştur. R. dumalis meyve gülcülüğü açısından R. canina? dan daha önemli bir yabani türdür ve bu türün antalyensis varyetesi endemiktir. Meyve analizleri de oldukça önemli ç ıkmıştır. R. alba ise dekara meyve üretimi açısından ilk sırada yer almaktadır. R. beggeriana sadece meyve gülcülüğü açısından değil, peyzaj ve boya amaçlı olarak da önemli görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Meyve gülü, Kuşburnu, Meyve gülcülüğü, Gül ekonomisi, Türkiye.

Aim of this thesis working; fruit roses that can be used in industrial is to identify and classify. Materials of this study collected all over Türkiye grown in Rosarium part of SDU. Botanical Garden. 15 samples of these plants are identified as a potential candidate for fruit rose in industry and on these samples were carried out biological, pomological and chemical analyzes. The results were compared, discussed and interpreted with the literatures.Rose materials selected by us are belonging to Rosa canina, R. dumalis, R. beggeriana, R. gallica, R. pendulina, R. noisettiana and R. alba. R. alba, R. pendulina, and R. gallica(numbered 1733) are old garden roses of Türkiye. The other ones are wild roses of Türkiye. If their lengths are shorter, fruit productions are being increased. R. beggeriana is both fruit rose and an important in architecture and dying. Except for R. canina was studied for the first time other species.Fruits are the most important organs of rosehips and our works are about them vitamin C synthesis are increasing depending on high altitudes and cold. Türkiye rosehips in vitamin C amount are higher than the world. First year the sample number 13276 (14467 ?g/g); second year the sample number 730 (11104 ?g/g) has the highest vitamin C. First year gallic acid and kafeic acid; second year chlorogenic acid from phenolic compounds have been not identified in all the rosehips. In addition to this second year gallic acid and kafeic acid have been identifield in all the rosehips. % oil quantity in seeds of rosehips; first year, it is the highest (13.77 %) in sample 502, it is the least (6.16 %) in sample 1733; second year it is highest (% 13.66) in sample 1274, it is the least (8.22 %) in sample 502. In terms of fruit rose production. R. dumalis is a more important wild species than R. canina. var. antalyensis of the species is an endemic. R. alba is the first place in terms of fruit production at da. R. beggeriana is also an important species for architecture and dye.Key Words: Fruit rose, Rosehip, Fruit rose production, Rose economy, Türkiye