Kadınlarda primer el osteoartriti ile serum leptin düzeyleri ve beden kompozisyonu arasındaki ilişki

Abstract

Leptin osteoartrit (OA) patogenezinde rol oynayan bir yağ dokusu hormonudur. El eklemleri ağırlık taşıyıcı rolü olmaması nedeniyle obezite ile ilişkili OA patogenezinde yağ dokusunun ve leptin hormonunun etkisini araştırmak için ideal bir hedef konumundadır. Çalışmamızın amacı orta yaş ve üstü kadınlarda el OA ile serum leptin düzeyleri ve beden kompozisyonu arasındaki ilişkinin araştırılmasıdır.Çalışmaya Amerikan Romatoloji Birliği (ACR) el OA klinik kriterlerine göre semptomatik OA mevcut olan 51 hasta, 46 sağlıklı kontrol dahil edildi. Hasta ve kontrol gruplarına ait demografik veriler, anamnez, laboratuvar bulguları kayıt edildi. Leptin plazma konsantrasyonlarının enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA) ile ölçümü için 8 saatlik açlık kanı alındı. Tüm katılımcıların vücut ağırlığı (kg), boy (m), bel çevresi (cm), kalça çevresi (cm) ölçümleri yapıldı. Vücut kompozisyonu ölçümü için bioimpedans analiz cihazı (Tanita MC 780 segmental vücut kompozisyonu analiz cihazı) kullanıldı. Katılımcıların vücut kitle indeksi (VKİ) (kg/m²), bel kalça oranı ,kas kütlesi (kg), kas yüzdesi, yağ kütlesi (kg), yağ yüzdesi, gövde yağ kütlesi (kg), gövde yağ yüzdesi değerleri kayıt edildi. İstatistiksel analiz öncesi hasta ve kontrol grubundaki kadınlar VKİ değerlerine göre normal kilolu (VKİ = 18-24,99 kg/m²), aşırı kilolu (VKİ = 25-29,99 kg/m²), obez (VKİ = 30-34,99 kg/m²), ileri derecede obez (VKİ ≥ 35 kg/m²) olmak üzere 4 gruba ayrıldı. Leptin, bel çevresi, bel kalça oranı, yağ yüzdesinin diğer değişkenlerden bağımsız olarak el OA ile ilişkisini değerlendirebilmek için lojistik regresyon analizi uygulandı. Hasta ve kontrol grubunun serum leptin konsantrasyonları arasında anlamlı fark saptanmadı (p=0,414). VKİ değerlerine göre gruplandırılan hasta ve kontrol gruplarından normal kilolu olan hastalarda serum leptin düzeylerinin kontrol grubuna göre düşük olduğu (p=0,028); aşırı kilolu, obez, ileri derecede obez olanlarda ise hasta ve kontrol grupları arasında fark olmadığı gösterildi (sırasıyla p=0,282 , 0,613 , 0,234). Yaş, VKİ, diğer eklemlerde OA varlığı gibi değişkenlerden bağımsız olarak değerlendirildiğinde serum leptin düzeyleri ile el OA arasında ilişki olmadığı gösterildi (r=1,048 p=0,3761). Bel çevresi ve bel kalça oranı ile el OA arasında anlamlı ilişki olduğu saptandı (sırasıyla r=1,362 p=0,0348, r=<0,001 p=0,0048). Ancak VKİ ile arasında ilişki bulunmadı (r=0,726 p=0,3699). Vücut kompozisyonu açısından değerlendirildiğinde hastaların vücut yağ yüzdelerinin kontrol grubuna göre yüksek olduğu, ancak saptanan farkın düşük düzeyde anlamlı olduğu gösterildi (p=0,049). Sonuç olarak bazı çalışmaların aksine leptin yüksekliğinin el OA ile ilişkili olduğu hipotezi bizim çalışmamızdan çıkan sonuçlar ile doğrulanamadı. Ancak vücut kompozisyonu ölçümlerinden yağ yüzdesi, bel çevresi ve bel kalça oranı ile ilişkili bulundu. Bu yüzden el OA ile vücut yağ dağılımı ilişkisini gösterebilmek ve hastalık patogenezinde etkili olabilecek yağ dokusu kaynaklı diğer hormonları tespit edebilmek için daha fazla çalışma yapılmasına ihtiyaç vardır. Anahtar Sözcükler: El osteoartriti, Leptin, Obezite, Vücut kompozisyonu

Leptin is an adipose tissue hormone which plays a role in the pathogenesis of osteoarthritis (OA). Hand joints are an ideal target for investigating the effect of fat tissue and leptin hormone in the pathogenesis of obesity-associated OA, since they are not weight-bearing. İn this study we aimed to investigate the relation between serum levels of leptin and body composition with hand OA in middle age and older women.Fifty-one patients with symptomatic hand OA according to the American College of Rheumatology (ACR) clinical criteria and 46 healthy controls were included. Demographic data, anamnesis, and laboratory findings of patients and control groups were recorded. An 8-h fasting blood serum were collected for measurement of leptin plasma concentrations by enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA). Body weight (kg), height (m), waist circumference (cm), and hip circumference (cm) were measured for all participants. Bioimpedance analyzer (Tanita MC 780 segmental body composition analyzer) was used for body composition measurement. Body mass index (BMI) (kg / m2), waist hip ratio, muscle mass (kg), muscle percentage, fat mass (kg), fat percentage, truncal fat mass (kg) and truncal fat percentage were recorded. Before the statistical analysis, the patients and the control group women were divided into 4 groups according to their BMI: normal weight (BMI = 18,5 to 24,99 kg/m2), overweight (BMI = 25 to 29,99 kg/m2), obese (BMI = 30 to 34,99 kg/m2), and very obese (BMI ≥ 35 kg/m2). Logistic regression analysis was performed to evaluate association of hand OA with leptin, waist circumference, waist hip ratio, fat percentage regardless of other variables.There was no statitistically significant difference in serum leptin levels between the patient and control group (p = 0,414). Serum leptin levels were lower in the patients than the controls in normal weight group(p=0,028); there was no difference between patient and control groups in the overweight, obese and very obese women, (respectively p= 0,282 , 0,613 , 0,234,). We found no statistically significant association between serum leptin and hand OA when assessed independently from age, BMI, and presence of OA in other joints (r = 1,048 p = 0,3761). There was a significant correlation between waist circumference and waist hip ratio and hand OA (respectively r = 1,362 p = 0,0348, r = <0,001 p = 0.0048). However, there was no correlation with BMI (r = 0,726 p = 0,3699). Fat percentages of patients were higher than control group (p = 0,049).Consequently, in contrast to some studies we did not find any evidence to support the hypothesis that high serum leptin levels is associated with hand OA. However, hand OA were associated with body composition measurements like fat percentage, waist circumference, and waist hip ratio. Therefore, further studies are needed to demonstrate the relationship between hand osteoarthritis and body fat distribution and to identify other adipose tissue hormones that may be effective in the pathogenesis of the disease.Key Words: Hand osteoarthritis, Leptin, Obesity, Body composition