Aile sağlığı merkezine başvuran 18-65 yaş arası bireylerin gıda takviyesi alım davranışları ve ilişkili etmenlerin değerlendirilmesi

Abstract

GİRİŞ: Gıda takviyeleri beslenmeyi desteklemek için kullanılan besin öğeleridir; vitaminler, mineraller, fonksiyonel gıdalar, bitkisel takviyeler ve sporcu takviyeleri şeklinde sınıflandırılabilir. Amerika'da NHANES verilerine göre yetişkinlerin %53'ü takviye kullandığını bildirmişti. Türkiye genelinde yapılan bir çalışmada bu oran %13 olarak bulunmuştur. Gıda takviyeleri gıda, tarım ve hayvancılık bakanlığı tarafından denetlenmektedir. Ülkemizde en sık kullanılan gıda takviyesi ürünü vitamin ve mineraller olup takviye seçiminde ana faktör hekimler olarak bildirilmiştir. AMAÇ: Bu kesitsel nitelikteki çalışmanın amacı bir aile sağlığı merkezine başvuran 18-65 yaş arası hastaların gıda takviyesi alım davranışları ve ilişkili etmenlerin değerlendirilmesidir. Bununla birlikte katılımcıların gıda takviyeleri konusundaki farkındalık düzeylerinin artırılması öngörülmüştü.GEREÇ VE YÖNTEM: Çalışmaya İzmir Katip Çelebi Üniversitesi 4 No'lu Eğitim Aile Sağlığı Merkezi'ne kayıtlı 18-65 yaş arası 402 kişi dahil edilmiştir. 01.03.2019-01.06.2019 tarihleri arasında sorumlu araştırmacı tarafından yüz yüze görüşme tekniği ile anket çalışması şeklinde yapılmıştır. BULGULAR: Çalışmaya 412 kişi katılmayı kabul etmiştir. Çalışmaya katılan bireylerin yaş ortalaması 40.53±14.12 idi. Bireyler arasında gıda takviyesi kullanım oranı %32.3(n=130); %47.7'si D vitamini, %43.8'i B vitamini, %30.8'i magnezyum ve %26.2'si demir kullanmaktaydı. Kadınlarda kullanım oranı %63.8, erkeklerde %36.2 ; en yüksek gıda takviyesi kullanım oranı 26-35 yaş aralığında %42.7 idi. Kullanıcıların %70'i üniversite mezunu; %52.3'ü aylık 3500 ve üzeri gelire sahipti. Medeni durum, meslek ve sağlık güvencesi ile gıda takviyesi kullanımı arasında ilişki bulunamadı. Gıda takviyesi kullananların %69.2' si egzersiz yaptığını ve %79.2 (n=103)' si düzenli sağlık kontrolüne gitmekteydi. Kullanıcıların %56.2'si hekim reçete ettiği için kullanmaya başlamıştı; %83.1'i takviyelerini eczaneden almaktaydı. Bireylerin %55.4'ünün gıda takviyelerine yaptıkları harcama yıllık 200 TL ve altında idi.SONUÇ: Gıda takviyesi kullanımı ve ürün çeşitliliği artmaktadır. Bu ürünlerin seçimi, kullanım şekli, yan etkileri ve kimlerde uygun olduğu önemlidir. Bireylerin gıda takviye tercihinde hekimlerin rolü büyüktür. Aile sağlığı merkezine başvuran hastalarda vitamin ve mineral eksikliklerine dikkat edilmelidir. Aile hekimliğinde hastaların bütüncül olarak değerlendirilmesi ve gerekli gıda takviyelerinin önerilmesi önemlidir. Bu açıdan aile hekimlerinin gıda takviyeleri konusunda bilgi düzeyini değerlendiren çalışmaların yapılması ve gerekli durumlarda eğitim verilmesi gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: Gıda takviyeleri, vitaminler, mineraller, aile hekimleri

INTRODUCTION: Dietary supplements are taken to support daily nutrition; included vitamins, minerals, functional foods, herbal products and sports supplements . A study with NHANES data in America 53% of adults surveyed used DS at least one. However it was 13% in a study conducted across Turkey. Dietary supplements are regulated by the ministry of food, agriculture and livestock. Vitamins and minerals were the most commonly reported product and users made their decisions especially with physicians. OBJECTIVE: The aim of this study is to investigate the prevalence of dietary supplement use, dietary intake habits and its association with lifestyle characteristics among 18-65 aged primary care patients . Furthermore awareness raising was envisaged in the participants about dietary supplements. METHODS: This cross-sectional study was conducted among 18-65 aged primary care patients in the Family Health Center of İzmir Katip Çelebi Univercity between 01.03.2019-01.06.2019 by face-to-face interview. Dietary supplement questionnaire prepared by the researchers was applied to 402 participants. RESULTS: A total of 402 patients were included in the study. The mean age of the patients was 40.53 ± 14.12. The prevalence of dietary supplement use was 32.3% (n=130). The frequency showed that vitamin D (47.7% ), vitamin B (43.8%), magnesium (30.8%) and iron (26.2%) were the most preferred dietary supplements. Among dietary supplement users 63.8 % were females while 36.2 % were males. The highest figure for prevalence(%) was reported in the age group 26-35 years.( 42.7%). 70% of users were college graduate, 52.3% had 3500 TL and higher income in a month. There was not relationship between the use of dietary supplements with marriage, job and insurance. 69.2% of users reported reported exercising daily and taking health check-up regularly. 56.2% of the supplements were reported to be used on the prescrition of a physician. 83.1% supplements were purchased at the pharmacy and 55.4% of users spent 200TL and low on dietary supplements. CONCLUSION: Dietary supplements will be use by more people in the next years and many new products will be introduce. Consequently people who uses dietary supplements have to be more carefull about the compatibility, usage and adverse effects. Physicians have an important role to advice supplements for their patients; vitamin and mineral defiencies should be treated in primary care patients. Physicians work in assessing the level of knowledge about food supplements and training should be given. More studies should be done on the knowledge of dietary supplements and educations should be planned. Key words: Dietary supplements, vitamins, minerals, family physicians